در این نوشته می خوانید:
درمان ریشه یا اندو (عصب کشی) چیست؟
درمان ریشه (root canal) به درمان پالپ و مجرای ریشه دندان گفته میشود که طی آن بافتها و مواد آلوده از داخل دندان برداشته میشود. مجرای ریشه حاوی رگهای خونی است که مواد مغذی را به دندان میرسانند و همچنین حاوی الیاف عصبی است که آسیب و صدمات را به صورت سیگنال درد به مغز میفرستند. در عصب کشی تمامی عصبها، رگهای خونی و بافتهای داخل دندان تخلیه میشوند چرا که دچار آسیب بازگشت ناپذیر شده اند.
چرا به درمان ریشه یا اِندو (عصب کشی) نیاز داریم؟
اغلب دندان درد، نشانه بروز مشکلات جدی در دندان است. با این حال همیشه دندان درد به این معنی نیست که باید درمان ریشه انجام دهید. نظرسنجی‌ها نشان میدهند به طور کلی افرادی که دچار درد میشود اقدامات خود مراقبتی را ترجیح میدهند و بیشتر از داروهای بدون نسخه برای کاهش فوری در استفاده می‌کنند.
استراتژی خود تشخیصی حرکت نادرستی است که می‌تواند منجر به شدت گرفتن مشکل و نیاز به کشیدن دندان شود چرا که باعث میشود فرصتهای درمانی را از دست بدهید. بنابراین در مشکلات پزشکی به طور کلی اعتماد به خود می‌تواند اشتباه جدی باشد و مشکلات زیادی در فرآیند درمانی ایجاد نماید. اگر چه در مورد دندان ممکن است تصور کنید کم شدن یک دندان پیامد خاصی به دنبال ندارد و به همین علت در مراجعه به دندانپزشک تعلل نمایید اما فراموش نکنید دندانهایتان را تا آخر عمر نیاز دارید.
در سال ۲۰۰۷ یک پسر ۱۲ ساله در مریلند در اثر عفونت مغزی درگذشت. او پیش از مرگ دو عمل جراحی داشت برای درمان عفونت که هزینه زیادی به خانواده او تحمیل کرد. جالب است بدانید علت این عفونت وحشتناک گسترش باکتری‌های آبسه دندان بود و تنها با درمان دندان و یا کشیدن به موقع آن جلوی عفونت گرفته می‌شد. به همین علت درمان ریشه (عصب کشی) به موقع که از تشکیل آبسه جلوگیری کرده و مانع گسترش عفونت میشود برای سلامت بدن نیز اهمیت زیادی دارد.
چه عواملی باعث عفونت دندان میشوند؟
عفونت داخل دندان (پالپ) به چند دلیل ممکن است اتفاق بیفتد. علت اصلی عفونت همیشه نفوذ باکتری‌ها به پالپ دندان است. مهمترین دلایل نفوذ باکتری‌ها به داخل دندان به صورت زیر است:
• پوسیدگی و سوراخ شدن دندان امکان نفوذ باکتری‌ها به داخل دندان را فراهم می‌سازد
• ترک خوردگی یا انواع دیگر آسیب دیدگی فیزیکی دندان باعث باز شدن راه ورود باکتری‌ها به داخل دندان میشود
• کنده شدن دندان امکان ورود باکتری‌ها به پالپ را فراهم می‌سازد
• انواع جابه‌جایی های دندان
• نکروز ناشی از ضربه دیدن دندان که علائمی مانند تغییر رنگ و کلسیفیه شدن (انسداد) مجرای ریشه ایجاد می‌کند که در عکس پرتوی ایکس قابل شناسایی است
• ناهنجاری‌های ساختاری دندان
• درمان‌های دندانپزشکی مکرر در یک دندان
به طور کلی شایع‌ترین علت عفونت دندان پوسیدگی دندان است. به همین علت چکاپهای دندانپزشک منظم که به شناسایی پوسیدگی دندان در مراحل اولیه کمک می‌کند اهمیت زیادی دارد.
علائم و نشانه های نیاز به درمان اندو (عصب کشی)
نیاز به عصب کشی دندان ممکن است توسط خود بیمار شناسایی شود و یا دندانپزشک آن را مشخص کند.
علائم و نشانه‌هایی که به شما نشان می‌دهد نیاز به درمان ریشه دارید
اگر چه تنها دندانپزشک می‌تواند به صورت قطعی مشخص کند آیا به عصب کشی نیاز دارید یا خیر، اما برخی علائم نیاز به عصب کشی را خود بیماران نیز می‌توانند شناسایی کنند و بر اساس آنها به دندانپزشک مراجعه نمایند. شایع‌ترین علائم که هنگام نیاز عصب کشی دندان تجربه میشود عبارتند از:
• درد
• تورم
• حساسیت لثه به لمس و فشار
• احساس ناخوشی
خواه یکی از این علائم را تجربه کنید و یا چند مورد از آنها را، احتمال وجود مشکل جدی در دندان مطرح است.
• درد
دندان درد شدید همیشه به معنی نیاز به درمان ریشه نیست. برعکس در برخی موارد ممکن است دندان نیاز به جراحی داشته باشد در حالی که حتی دردی احساس نمی‌کنید. هنگامی که درد دندان ایجاد میشود ممکن است نشان دهنده نیاز به عصب کشی باشد. در صورتی که درد شدید و تیز یا مبهم باشد، معمولاً بیمار متوجه میشود باید به دندانپزشک مراجعه کند و احتمالاً انتظار عصب کشی دارد. برخی انواع درد که ممکن است نشان دهنده عفونت داخل دندان باشند عبارتند از:
• دندان درد ضربانی
• تغییر شدت درد هنگام تغییر حالت بدن
• شدید بودن درد به حدی که بیمار نمی‌تواند بخوابد
• درد خود به خودی دندان که ممکن است پیوسته و یا متناوب باشد
• تحریک دندان درد با محرک‌های مانند ضربه، فشار، رساناهای حرارتی مانند خوردن غذاهای داغ بلافاصله پس از غذای سرد و یا برعکس
• دندان دردی که با مسکن به طور کامل برطرف نمی‌شود
• شناسایی آسان دندانی که درد می‌کند و یا ناحیه ای که درد دارد
هر نوع دردی می‌تواند نشانه عفونت ریشه دندان و نیاز به عصب کشی باشد اما به طور کلی درد باید همراه با علایم دیگر در نظر گرفته شود.
• تورم و حساسیت لثه به لمس یا فشار
تورم همیشه به این معنی نیست که باید عصب کشی کنید. با این حال هنگامی که همراه با دندان درد تجربه میشود می‌تواند نشانگر چنین وضعیتی باشد. تورم لثه ممکن است به اشکال و انواع مختلفی دیده شود. ممکن است لثه ظاهری طبیعی داشته باشد و تنها به فشار حساس باشد و یا به وضوح باد کرده باشد به طوری که به راحتی احساس شده و یا قابل مشاهده است، در هر حالت این علائم به معنی نیاز به عصب کشی است. در برخی موارد تورم لثه حتی ممکن است به صورت و گردن بیمار نیز برسد.
مشخصه های تورم لثه که ممکن است نشان دهنده عفونت پالپ دندان باشد به صورت زیر است:
• تورم لثه در ناحیه جلوی نوک ریشه دندان
• ایجاد برآمدگی در نوک ریشه دندان
• تورم محسوس در هر اندازه ای که باشد، از بسیار کم که به سختی قابل مشاهده است تا پف کردن لثه که به راحتی دیده و احساس میشود
• تورمی که چند روز یا حتی چند ماه طول کشیده است
• بوی بد دهان که احتمالا در نتیجه تجمع چرک در مجرای ریشه است
• دندان بلندتر از دندانهای مچاور به نظر میرسد
ممکن است تورم با درد دندان همراه نباشد اما باز هم به این معنی نیست که نیازی به عصب کشی وجود ندارد. بعلاوه خود تورم همیشه نشانگر نیاز به عصب کشی نیست اما همیشه نشانگر نیاز به درمان فوری دندانپزشکی می‌باشد. در بیشتر موارد دندانپزشک داروهای آنتی بیوتیک خوراکی برای برطرف کردن عفونت و تورم تجویز می‌نماید.
• احساس ناخوشی عمومی
تورم یا حساسیت به لمس در گره‌های لنفاوی، تب و احساس ناخوشی عمومی ممکن است نشانگر نیاز به جراحی اندودنسی باشد به خصوص در صورتی که این علائم همراه با علایم دیگر پیش تر گفته شده باشند. در صورتی که احساس می‌کنید بیمار هستید و هر یک از علائم نام برده را دارید به دندانپزشک مراجعه کنید و از خود تشخیصی پرهیز نمایید.
