آیا می توان روی یک دندان پوسیده روکش دندان قرار داد؟

پوسیدگی دندان که به عنوان کرم خوردگی یا حفره دندان نیز شناخته می شود، تخریب ساختار دندان ناشی از اسیدهای باکتریایی است. پوسیدگی زمانی آغاز می شود که پلاک، یک لایه چسبناک حاوی باکتری، روی دندان ها انباشته شود. باکتری های موجود در پلاک، قند را متابولیزه کرده و اسیدهایی آزاد می کنند که مینای سطح دندان را حل می کند. این باعث ایجاد حفره یا سوراخ در دندان ها می شود. پوسیدگی با پیشرفت بیشتر به داخل دندان، می تواند بافت داخلی پالپ و کانال های ریشه را عفونی کند (پالپیت دندان). پوسیدگی دندان در صورت عدم درمان، می تواند منجر به عفونت شدید، از دست دادن دندان و مشکلات سیستمیک سلامت شود. آیا می توان روی یک دندان پوسیده روکش دندان قرار داد؟ با ما همراه باشید.

علل و عوامل خطر پوسیدگی دندان

برخی از علل و عوامل شایع خطر پوسیدگی دندان عبارتند از:

• بهداشت نامناسب دهان- مسواک زدن و نخ دندان کشیدن ناکافی باعث تجمع پلاک روی دندان ها می شود.
• مصرف مکرر قند- باکتری ها از قند تغذیه می کنند تا اسیدهایی تولید کنند که مینای دندان را از بین می برد.
• خشکی دهان- کمبود بزاق نمی تواند اسیدها را خنثی کند و بقایای غذا را پاک کند. برخی داروها، بیماری ها و افزایش سن می توانند باعث خشکی دهان شوند.
• غذاها و نوشیدنی های اسیدی- قرار گرفتن مکرر دندان ها در معرض خوراکی های اسیدی مانند مرکبات، گوجه فرنگی و نوشابه های گازدار باعث فرسایش مینای دندان می شود.
• ابزارهای ارتودنسی- بریس ها و سایر ابزارها باعث به دام افتادن غذا می شوند و حذف پلاک را دشوار می کنند.
• حفره ها و شکاف های عمیق در دندان ها- شیارها به سختی تمیز می شوند و مستعد پوسیدگی هستند.
• سطوح ریشه که در معرض محیط دهان قرار گرفته اند- تحلیل رفتگی لثه باعث می شود لایه سمنتوم که بیشتر مستعد پوسیدگی است، در معرض محیط دهان قرار بگیرد.
• کاهش قرار گرفتن در معرض فلوراید- فلوراید مینای دندان را دوباره معدنی می کند و آن را در برابر پوسیدگی مقاوم تر می کند.
• استعداد ژنتیکی- برخی از افراد ممکن است مینای دندانی نازک تری داشته باشند یا مینای دندان مستعد کاهش مواد معدنی باشد.

علائم و نشانه های پوسیدگی دندان

برخی از علائم و نشانه های شایع پوسیدگی دندان عبارتند از:

• سوراخ ها یا حفره های قابل مشاهده در دندان ها
• لکه قهوه ای، سیاه یا سفید روی دندان ها
• درد یا حساسیت به غذاهای گرم، سرد یا شیرین
• دندان درد مبهم و مداوم
• بوی بد دهان
• دندان های کج یا ترک خورده
• تخریب ساختار دندان

چرا قرار دادن روکش روی پوسیدگی می تواند مشکل ساز باشد؟

به خطر افتادن ساختار دندان

همانطور که قبلا اشاره شد، پوسیدگی دندان یکپارچگی مینا و عاج را به خطر می اندازد که پایه منسجم مورد نیاز برای قرار دادن روکش را فراهم می کند.

مینا یک ماده معدنی بسیار سخت است که بخش قابل مشاهده دندان را می پوشاند. این به عنوان یک لایه محافظ عمل می کند که از عاج زیر آن که نرم تر است محافظت می کند.

عاج یک بافت کلسیفیه شده است که بخش عمده ای از هر دندان را تشکیل می دهد. این بافت متشکل از هزاران میکرو توبول (لوله های خیلی ریز) است که از محفظه پالپ تا محل اتصال مینای عاج امتداد دارند. این لوله ها احساس گرما، سرما، شوری و غیره را به پالپ عصب شده منتقل می کنند.

هنگامی که پوسیدگی مینای دندان را مورد حمله قرار می دهد و به عاج برخورد پیدا می کند، به تدریج این بافت های معدنی حامل بار را حل می کند. به مرور زمان، این تخریب باعث تضعیف استحکام ساختاری دندان می شود.

قرار دادن روکش روی دندان به برداشتن ساختار بیشتری از دندان برای تطبیق با ضخامت آن نیاز دارد. اگر چنین برداشت تهاجمی از روی یک دندان پوسیده انجام شود، می تواند سیستم حمایتی آن را به شدت تضعیف کند. این باعث افزایش احتمال شکستگی تحت فشار نیروی بایت می شود.

خطر عفونت

اسیدهای باکتریایی تنها محصول مضری نیستند که با متابولیسم کربوهیدرات های قابل تخمیر توسط باکتری های پلاک آزاد می شوند. آنها همچنین آنزیم های سمی و مواد زائد تولید می کنند که التهاب را تحریک کرده و در بهبود زخم اختلال ایجاد می کند.

اگر پوسیدگی زیر روکش مهر و موم شود، این محرک های مضر در داخل دندان به دام می افتند. آنها می توانند التهاب پالپ را تحریک کنند و دفاع طبیعی دندان را به خطر بیندازند.

این یک محیط بی هوازی ایده آل برای رشد و تکثیر سریع باکتری های پوسیدگی زا فراهم می کند. رشد کنترل نشده آنها باعث عود بی رویه پوسیدگی و عفونت در دندان مهر و موم شده می شود.

پیشرفت پوسیدگی

پوسیدگی معمولاً به طور یکنواخت پیشرفت نمی کند. برخی از نواحی مینای دندان و عاج پوسیده ممکن است در طول آماده سازی روکش به طور قابل قبولی منسجم به نظر برسند. با این حال، دمینرالیزیشن ناشی از اسیدهای باکتریایی، اغلب در یک دوره نامنظم از طریق منافذ میکروسکوپی و کانال های داخل ساختار دندان صورت می گیرد. بنابراین حتی اگر نواحی پوسیدگی قابل مشاهده زدوده شوند، عفونت پنهان ممکن است همچنان در عمق دندان باقی بماند. این تونل های پوسیده عفونی را نمی توان از نظر بالینی شناسایی کرد، اما به گسترش در زیر روکش ادامه می دهند. این روند موذیانه به تدریج پایه دندان را تضعیف می کند. به مرور زمان، احتمال شکستگی دندان در اثر نیروهای اکلوزال بیشتر می شود.

مراحل آماده سازی روکش

آماده سازی دندان

قبل از قالب گیری، دندان با برداشتن ۱ الی ۲ میلی متر از سطح خارجی آن آماده می شود تا فضایی برای قسمت برجسته روکش ایجاد شود. این کار با استفاده از هندپیس دندانپزشکی با سرعت بالا و فرزهای ساینده انجام می شود. هدف آماده سازی دستیابی به ۶ درجه همگرایی از همه سمت ها به سمت سطح اکلوزال است. این مخروط با ایجاد امکان برای مواد روکش پهن تر برای در بر گرفتن دیواره های باریک تر آماده شده، حفظ مکانیکی را فراهم می کند. حاشیه های آماده شده باید به ساختار سالم دندان ختم شوند نه پوسیدگی. گسترش پوسیدگی فراتر از حاشیه برنامه ریزی شده، ممکن است به برداشتن مقدار اضافی از دندان نیاز داشته باشد.

قالب گیری

قالب گیری دقیق برای ساخت و قرار گیری درست روکش بسیار مهم هستند. مواد قالب گیری متداول عبارتند از پلی وینیل سیلوکسان، لاستیک پلی اتر یا هیدروکلوئید.

رزین آکریلیک اولیه که با نور کیور می شود را می توان طی آماده سازی اولیه قالب روی صندلی مطب ساخت. اما این روش مستقیم نسبت به روش های قالب گیری آزمایشگاهی با یک قالب جداگانه، دقیق تر است.

ماده اولیه قالب گیری باید به دقت در آماده سازی جریان یابد تا بهترین جزئیات آن را به تصویر بکشد. هر گونه انحراف باعث ناهماهنگی ضعیف روکش با حاشیه ها می شود که امکان ورود باکتری ها را فراهم می کند.

ثبت بایت

ثبت بایت، رابطه اکلوزال بین دندان آماده شده و دندان مقابل را نشان می دهد. قرار دادن دقیق قالب های کار روی آرتیکیولاتور، این بایت را برای کانتورینگ ایده آل روکش ایجاد می کند.

انحراف بایت ناشی از پوسیدگی ممکن است به تغییر ثبت از طریق تراش انتخابی نیاز داشته باشد. اینرکار به جلوگیری از تداخل روکش و تماس های اکلوزال نامناسب کمک می کند.

قرار دادن روکش روی دندان پوسیده

انتخاب روکش

مواد روکش باید به اندازه کافی محکم باشند تا بدون شکستن در برابر نیروهای بایت مقاومت کنند. آلیاژهای فلزی قوی ترین گزینه ها برای دندان های پوسیده خلفی هستند که خطر شکستگی بالایی دارند.

روکش های طلا بسیار بادوام هستند اما از نظر زیبایی محدود هستند. پرسلن ذوب شده روی فلز، در عین حفظ استحکام، ظاهر طبیعی تری را ایجاد می کند.

روکش های تمام سرامیک مانند زیرکونیا ممکن است برای دندان های به شدت پوسیده مناسب نباشند مگر اینکه دیواره ها ابتدا با کامپوزیت ساخته شوند.

آماده سازی روکش

آماده سازی روکش برای دندان پوسیده، محافظه کارانه تر از یک دندان غیر پوسیده است. پزشک باید بین از بین بردن تهاجمی پوسیدگی و حفظ ساختار دندان تعادل ایجاد کند. ممکن است سرعت ابزار چرخان، نیروی اعمال شده و میزان مخروطی آن کاهش یابد. به جای یک لبه خیلی شیب دار ممکن است از حاشیه اتصال لب به لب استفاده شود.

سمان کاری روکش

حفظ قطعی روکش بسیار مهم است. دیواره های ضعیف و پوسیده ممکن است فشار مورد نیاز برای سمان کاری را تحمل نکنند. پیشروی یک پوشش رزین نازک می تواند چسبندگی سطح داخلی را افزایش دهد.

سمان های رزینی که دو مرتبه کیور می شوند، معمولاً به دلیل استحکام چسبندگی بالا، نامحلول بودن و حلالیت اندک، استفاده می شوند. آماده سازی سطح داخلی از قبل با چسب، باعث افزایش بیشتر احتباس می شود. اغلب در ابتدا گلاس آینومر یا سمان موقت قرار داده می شود تا زمانی که روکش به راحتی برداشته شود. پس از تأیید رضایت بیمار، در ویزیت بعدی سمان رزینی نهایی اعمال می شود.

مشکلات احتمالی روکش دندان پوسیده

علیرغم بهترین تلاش های پیشگیرانه، روکش کردن دندان پوسیده خطرات دیگری را به همراه دارد:

• شکستن ساختارهای بدون حمایت مینای دندان و کاسپ ضعیف
• دو نیم شدن برآمدگی حاشیه، ناشی از از ضربه بیش از حد
• ریز نشت اطراف حاشیه های معیوب که منجر به پوسیدگی مکرر می شود.
• پالپیت، عفونت، آبسه در نتیجه پوسیدگی باقی مانده که به پالپ می رسد.
• حساسیت بیش از حد از توبول های عاجی فشرده شده که حرکات مایع را منتقل می کنند.
• شل شدن روکش که به جابجایی یا تعویض نیاز دارد.
• نیاز به درمان ریشه به دلیل عوارض پالپ.
• کشیدن دندان در صورت پوسیدگی که باعث آسیب بیش از حد شود.

برای جلوگیری از پیامدهای نامطلوب و دستیابی به نتایج دراز مدت رضایت بخش، نظارت دقیق و همکاری بیمار پس از روکش گذاری یک دندان پوسیده الزامی است.

گزینه های ایده آل برای روکش گذاری دندان های پوسیده

گرچه قرار دادن روکش روی دندان های بسیار پوسیده توصیه نمی شود، مواردی با پوسیدگی جزئی در یک منطقه محدود که با دقت انتخاب شده باشند، هنوز هم ممکن است نتایج قابل قبولی داشته باشند.

چند نمونه از گزینه های مناسب عبارتند از:

• پوسیدگی محدود به یک فرو رفتگی یا شکاف کوچک، با مینای محیطی خوب.
• پوسیدگی موضعی در نزدیکی لثه که نیازمند افزایش طول تاج است.
• پوسیدگی سطح زبانی که برای حذف کامل پوسیدگی به راحتی قابل دسترس است.
• دندان هایی با ساختار کافی تاجی دست نخورده دندان برای حفظ روکش.
• بیماران سازگار با کنترل خوب پلاک و پیگیری منظم دندانپزشکی.
• دندان های اباتمنت استراتژیک برای بریج های ثابت، با وجود پوسیدگی خفیف، ممکن است روکش دریافت کنند.

تشخیص صحیح، ارزیابی خطر پوسیدگی، ارتباط مؤثر و نظارت دقیق برای تعیین اینکه آیا دندان پوسیده می تواند با موفقیت روکش گذاری شود یا خیر، کلیدی است.

نتیجه گیری

در حضور پوسیدگی گسترده، روکش ها معمولاً منع استفاده دارند. با این حال، زمانی که پوسیدگی موضعی زود تشخیص داده شود و خیلی عمیق نفوذ نکرده باشد، ممکن است روکش گذاری پس از تراشیدن پوسیدگی و ترمیم با مواد پرکننده امکان پذیر باشد.

انتخاب دقیق مورد بر اساس عواملی مانند وسعت، عمق و محل پوسیدگی ضروری است. مهارت، تجربه و احتیاط از جانب پزشک برای دستیابی به نتایج قابل قبول نیز حیاتی است.

با برنامه ریزی مدبرانه، اقدامات دقیق کنترل پوسیدگی، انطباق با بیمار، و هوشیاری مداوم، روکش گذاری روی دندان پوسیده ای که با دقت انتخاب شده است می تواند منجر به پیش آگهی طولانی مدت خوبی شود. با این حال، این موارد، نسبت به قرار دادن روکش روی یک دندان سالم و بدون پوسیدگی، به نظارت دقیق تری نیاز دارند.