جنس ایمپلنت دندان چیست؟

ایمپلنت های دندانی مدرن امروز نتیجه یک کشف اتفاقی در تحقیقات پزشکی هستند که در سال ۱۹۵۲ صورت گرفت. پزشکی سوئدی دریافت که تیتانیوم با قرار گرفتن در تماس با استخوان و باقی ماندن در یک وضعیت ثابت، استخوان روی سطح آن رشد می کند و به شکلی آن را در بر می گیرد که بدون برش استخوان قابل جابجایی نخواهد بود. در نهایت به ایمپلنت های امروزی ختم شدند.

تاریخچه مواد ساخت ایمپلنت

قبل از آن زمان، مواد دیگری امتحان شده و مورد آزمایش قرار گرفته اند. کربن Vitreous (شیشه ای) یکی از موادی بود که در جوش خوردن با استخوان بسیار خوب عمل کرده بود. اما شکننده بودن آن و دیگر مشکلات باعث شدند نتوان از آن به عنوان ایمپلنت دندان استفاده کرد. به نظر تیتانیوم ماده ای ایده آل برای این کار بود- ویژگی های آن باعث شده بودند ماده ای مفید، عملی و با نتایجی قابل پیش بینی باشد. ایمپلنت های اولیه از تیتانیوم خالص ساخته شده بودند، که مقداری نرم بودند، به همین دلیل آلیاژ آن تولید شد تا این ویژگی های منفی جبران شوند. امروزه، بیش از ۹۵% از ایمپلنت های دندانی که کار گذاشته می شوند آلیاژ تیتاینوم هستند.

صدها شرکت تولید کننده ایمپلنت در سراسر دنیا هستند که اگر اصول را رعایت کنند، موفقیت کاشت آنها، حتی پس از ۱۰ سال، بیش از ۹۸% خواهد بود. از زمانی که ایمپلنت های دندانی استفاده شده اند، هیچ گزارشی مبنی بر آلرژی و حساسیت در واکنش به خود فلز وجود نداشته است. با این حال، برخی افراد هستند که به دیگر فلزات نیز حساسیت یا آلرژی دارند (مانند شیوع آلرژی به نیکل که حدود ۵% است) و/ یا تنها نگران وجود هر گونه فلز داخل بدن خود هستند.

ایمپلنت زیرکونیا – گزینه فاقد فلز

به منظور کاهش این نگرانی ها و داشتن گزینه های دیگر به عنوان ایمپلنت برای این افراد، شرکت های بسیاری تحقیقات گسترده ای انجام داده اند و به ایمپلنت های “فاقد فلز” رسیده اند. این نتایج منجر به استفاده از فلز دیگری به نام زیرکونیا شده است، که در جدول تناوبی شیمی تنها یک ردیف پایین تر از تیتانیوم قرار دارد. زیرکونیا ابتدا به شکل مکعبی- بلوری خود به شهرت رسید که آن هم بواسطه شباهت آن به یک الماس بی نقص است.  برای استفاده های دندانی آن، این فلز به شکل اکسید زیرکونیوم ZrO2 مورد استفاده قرار می گیرد. این فلز ZrO2 خالص نیست- در آن رگه هایی از فلز دیگری به نام هافنیوم (Hf) وجود دارد و اکسید با ایتریوم (فلز دیگری) ترکیب می شود تا ویژگی های آن را ارتقاء دهد. نتیجه محصول سفید رنگی است که به این شکل تحت عنوان سرامیک شناخته می شود، هرچند داخل مواد آن اتم های فلز نیز وجود دارند. این ماده بسیار قوی و محکم است و از آن برای ساخت دندان مصنوعی، روکش دندان و بریج نیز استفاده می شود. در جستجو برای ماده ای جایگزین برای ساخت ایمپلنت، محققان دریافتند که زیرکونیا نیز می تواند مانند تیتانیوم با استخوان جوش بخورد (اسئواینتگریشن).

مزایا و معایب تیتانیوم و زیرکونیا

هر دوی این مواد می توانند با یک میزان موفقیت با استخوان تلفیق شوند، به شرطی که اصول خاصی رعایت شوند. با این حال، ما تاریخچه طولانی تری با تیتانیوم داریم. برخی از بیماران بیش از ۲۰- ۳۵ سال است که ایمپلنت تیتانیومی در دهان خود دارند. با زیرکونیا نیز می توان به همین میزان موفقیت دست یافت، اما تا زمانی به اندازه تیتانیوم از زمان استفاده این ماده نگذرد، نمی توان با قطعیت راجع به آن صحبت کرد.

ایمپلنت های تیتانیومی نسبت به زیرکونیا، انعطاف پذیری بیشتری دارند زیرا می توان آنها را به شکل یک تکه یا دو تکه ساخت. در سیستم دو تکه، ایمپلنت جایگزین ریشه دندان می شود و عموماً هم سطح با استخوان زیرین قرار می گیرد. یک پست یا اباتمنت به این قطعه متصل است- بخشی که از لثه بیرون می ماند و برای حمایت یا چسباندن دندان های مصنوعی مورد استفاده قرار می گیرد.

سیستم های دو تکه پر کاربردتر هستند و از نظر زیبایی گزینه های بیشتری ارائه می دهند. از آنها می توان برای اوردنچر (دندان های مصنوعی متحرک) استفاده کرد که با صدای کلیک در جای خود قرار می گیرند، و نیز دندان های دائمی که با پیچ یا چسب دندانپزشکی به ایمپلنت متصل می شوند. بعلاوه، می توان ایمپلنت را به صورت اندکی مورب یا زاویه دار قرار داد و یک پست زاویه دار یا سفارشی می تواند روی آن قرار گیرد تا آن را اصلاح نماید. ایمپلنت های زیرکونیا را می توان تغییر داد تا از نظر زیبایی ایده آل باشند.

در برخی موارد، قرار دادن ایمپلنت زاویه دار اشتباه جراحی نیست، بلکه راهکاری ضروری است که در صورت کم بودن حجم استخوان و بد بودن محل ایمپلنت به این شکل انجام می شود. در باب مزایای تیتانیوم می توان چندین صفحه نوشت، اما اساساً ایمپلنت های تیتانیومی از نظر دندان مصنوعی نهایی که روی آنها قرار می گیرند و نیز محل قرار گیری ایمپلنت، انعطاف پذیری بیشتری دارند.

از سوی دیگر، ایمپلنت های زیرکونیا (بدنه ایمپلنت و پست یا اباتمنت) به صورت یک تکه ساخته می شوند. در نتیجه، تنها گزینه برای قرار دادن دندان مصنوعی روی ایمپلنت، اتصال آن با استفاده از چسب دندانپزشکی است. دوماً اینکه، جای کمی برای اشتباه کردن وجود دارد- فرد باید بسیار دقت داشته باشد که ایمپلنت در محل یا زاویه درست قرار گیرد. بنابراین، محل جراحی و حجم استخوان فوق العاده مهم هستند.

هر دو نوع ایمپلنت چند ماه زمان نیاز دارند تا استخوان با آنها جوش بخورد یا قبل از قرار گرفتن دندان مصنوعی روی ایمپلنت، استخوان به دور آن رشد کند. با ایمپلنت های یک تکه، ممکن است این فرایند بهبود مقداری دردسر آفرین شود زیرا نمی توان ایمپلنت را زیر بافت لثه قرار داد. در صورتی که فشار یا جابجایی روی ایمپلنت باشد، فرایند جوش خوردن (اسئواینتگریشن) صورت نخواهد گرفت.

نگرانی دیگر استحکام در دراز مدت است. هرگز شاهد شکست ایمپلنت های تیتانیومی نبوده ایم زیرا آلیاژها ابداع شدند، اما بیشتر شاهد شکستن ایمپلنت های زیرکونیا بوده ایم. در صورت وقوع این حادثه، معمولاً تنها گزینه برداشتن آنها است که می تواند نقص بزرگی در استخوان ایجاد نماید. ایمپلنت های با قطر کمتر (۲۵/۳ میلی متر) بیشتر در معرض خطر هستند. بنابراین، افرادی که فشار زیادی به بایت خود وارد می کنند (دندان قروچه دارند، فشردن و ساییدن دندان ها را به صورت عادت انجام می دهند) احتمالاً گزینه های مناسبی برای دریافت زیرکونیا نیستند. علیرغم همه اینها، ایمپلنت های زیرکونیا مزایایی نیز دارند.

مزایای ایمپلنت های دندانی زیرکونیا

حامیان زیرکونیا معتقدند این فلز مزایای بسیاری دارد، از جمله:

1. هیچ رنگ سیاه فلزی در کنار لثه ها قابل مشاهده نیست.
2. مانند تیتانیوم، زیرکونیا دچار خوردگی و ساییدگی نخواهد شد.
3. بین فلزات غیر مشابه در دهان، هیچ جریان پیزوالکتریکی وجود نخواهد داشت.
4. این فلزات نظر حرارتی نارسانا است.