در این نوشته می خوانید:
در مرکز دندان در داخل یک محفظه به نام پالپ، عصب، رگهای خونی و بافت همبند وجود دارد. در صورتی که این بخش از دندان دچار التهاب شود به آن پالپیت گفته میشود. پالپیت در واقع در اثر عفونت ناشی از هجوم باکتری‌ها ایجاد میشود. غالباً این وضعیت خود در اثر پوسیدگی عمیق دندان اتفاق می‌افتد . معمولاً پالپیت خود را به صورت دندان درد نشان می‌دهد. به طور کلی پالپیت به دو دسته پالپیت برگشت پذیر و برگشت ناپذیر تقسیم بندی میشود.
از کجا بفهمیم علت دندان درد پالپیت است؟
در صورتی که پالپیت برگشت پذیر اتفاق افتاده باشد، هنگام قرار گیری دندان در معرض محرک‌هایی مانند سرما یا گرما و یا شیرینی دندان درد میگیرد. با برداشتن محرک در کمتر از ٢یا٣ ثانیه درد برطرف میشود.
در صورتی که پالپیت برگشت ناپذیر اتفاق افتاده باشد درد بلافاصله پس از برداشتن محرک برطرف نمی‌شود بلکه ممکن است مدتی طول بکشد. همچنین گاهی اوقات درد به صورت خود به خودی ایجاد میشود.
ممکن است بیمار نتواند محل دندانی را که درد میکند مشخص . حتی ممکن است نتواند تشخیص دهد درد مربوط به فک بالا است و یا فک پایین، اما مشخص است دندانی که درد میکند در سمت راست یا چپ دهان قرار دارد. سپس درد ممکن است به مدت چند روز برطرف شود چرا که نکروز پالپ اتفاق افتاده است. در صورتی که نکروز پالپ کامل شود، دیگر پالپ به محرک‌های سرما یا گرما واکنش نشان نمی‌دهد اما به تست دق (ضربه) اغلب واکنش به می‌دهد. با گسترش عفونت به فورامن نوک ریشه دندان، دندان در مقابل فشار و ضربه حساس میشود. ایجاد آبسه در پیرامون نوک ریشه دندان (پری اپیکال) باعث بالا آمدن دندان از حفره میشود که در این صورت هنگام بستن دهان احساس می‌کنید دندانتان بلندتر شده است.
چه عواملی باعث بروز پالپیت می‌شوند؟
پالپیت ممکن است در اثر پوسیدگی دندان که از مینا و عاج عبور کرده و به پالپ رسیده است ایجاد شود.
همچنین ممکن است در اثر وارد آمدن ضربه و فشار زیاد به دندان و ترک خوردن آن (برای مثال هنگامی که از دندان برای باز کردن در بطری یا شکستن پسته استفاده می‌کنید) راه نفوذ باکتری‌ها به پالپ فراهم شود.
عوامل دیگری که باعث پالپیت می‌شوند عبارتند از حرارت دیدن بیش از حد دندان که ممکن است در حین درمان‌های دندانپزشکی و کار با دریل (در صورتی که دریل به شکل مؤثری در حین کار خنک نشود) یا لایت کیور مکرر (نور آبی که در برخی درمان‌های دندانپزشکی مانند باندینگ کامپوزیت استفاده میشود) اتفاق بیفتد. با این حال احتمال این که پالپیت در اثر آسیب‌های فیزیکی مانند شکستن اتفاق افتاده باشد خیلی بیشتر از درمان‌های دندانپزشکی است.
معمولاً همراه با عفونت باکتریایی، التهاب نیز ایجاد میشود اما التهاب ممکن است به دلایل دیگر مانند آسیب‌های مکرر یا در موارد نادر پریودنتیت ( بیماری لثه) ایجاد شود. در مواردی که پوسیدگی دندان به پالپ نفوذ میکند، دیگر محفظه پالپ از محیط دهان ایزوله نیست نیست و تمام آلودگی‌های دهان می‌توانند وارد پالپ شوند.
هنگامی که پالپ ملتهب میشود، فشار داخل آن افزایش پیدا میکند. این افزایش فشار باعث تحت فشار قرار گرفتن عصب‌های دندان و بافت‌های پیرامون میشود. فشار حاصل از التهاب پالپ ممکن است باعث درد خفیف تا شدید شود. شدت درد بستگی به شدت التهاب و واکنش بدن دارد. بر خلاف بخش‌های دیگر بدن که هنگام افزایش فشار در آنها بافت‌های نرم پیرامون آن متورم می‌شوند، محفظه پالپ فضایی متفاوت دارد و توسط بافت‌های نرم احاطه نشده بلکه لایه سخت عاج آن را احاطه کرده است بنابراین نمی‌توان افزایش فشار را با تورم بافت‌های پیرامون خنثی کرد. افزایش التهاب و عدم انعطاف پذیری لایه عاج باعث میشود افزایش گردش خون که مشخصه التهاب است برای بیمار درد ایجاد نماید.
اغلب پالپیت به قدری بر عصب‌های دندان فشار وارد میکند که شناسایی منشأ درد برای فرد دشوار و گیج کننده است. ممکن است درد آن را در جای دیگری احساس کنید. شرایط محفظه پالپ به صورتی است که مقابله با عفونت باکتریایی در آن بسیار دشوار است.
در صورتی‌که عصب های دندان از بین بروند، پالپیت برگشت ناپذیر اتفاق می‌افتد که به موقعیت آن، میزان عفونت و گستردگی جراحت بستگی دارد.
پالپیت چگونه تشخیص داده میشود؟
برای تشخیص آن ابتدا معاینه بالینی و گاهی اوقات عکس پرتوی ایکس گرفته میشود. تشخیص قطعی بر اساس سابقه دندانپزشکی و تست پالپ (قرار دادن دندان در معرض محرک‌هایی مانند سرما، گرما، ضربه و جریان الکتریکی) انجام میشود. در صورتی که بیمار جریان الکتریکی کوچکی در دندان احساس کند احتمالاً پالپ زنده است. عکس پرتوی ایکس کمک میکند دندانپزشک متوجه شود آیا التهاب به نواحی فراتر از ریشه دندان گسترش یافته است یا خیر و آیا مشکلات مرتبط یا غیر مرتبط دیگری نیز در این ناحیه وجود دارد یا خیر.
