تحلیل لثه و آنچه باید در مورد آن بدانید

لثه ها می توانند از روی دندان ها کنار بروند یا ساییده شوند و بافت صورتی رنگی که ریشه های دندان ها را پوشش می دهد بدون پوشش باقی بماند. علاوه بر این، ممکن است لثه ها از اطراف دندان هایی تحلیل بروند که در جای غیر عادی قرار دارند. تحلیل لثه ها به یک نگرانی سلامتی تبدیل می شود وقتی که ریشه های دندان ها در معرض دید قرار می گیرند، و دندان ها را در معرض خطر پوسیدگی، عفونت، و از دست رفتن قرار می دهند. اگر افراد درمان این عارضه را از مراحل اولیه آغاز کنند، می توانند روند تحلیل لثه را متوقف و حتی معکوس نمایند.

اگر تحلیل لثه شدید باشد و منجر به بروز علائم و نشانه هایی مانند حساسیت دندان ها، درد، یا عفونت شده باشد، درمان های متعددی برای آن وجود دارد. این درمان ها عبارتند از پاکسازی عمیق، داروهای درمان عفونت، و پیوند لثه. تحلیل لثه ها یک روند شایع است، اما افراد اغلب نمی دانند لثه های آنها در حال تحلیل رفتن است تا زمانی که مراحل نهایی در جریان باشند.

لثه چیست؟

لثه، یا جینجیوا gingivae، بافت های صورتی رنگ و بدون پوشش داخل دهان هستند که به پایه دندان ها می رسند. برای هر دست از دندان ها یک لثه یا جینجیوا وجود دارد. بافت لثه متراکم است و منبع خوبی از عروق خونرسان زیر یک سطح مرطوب دارد، که تحت عنوان غشاء مخاطی شناخته می شود. بافت لثه به دیگر مخاط داخل دهان متصل است اما به جای قرمز براق صورتی است.

لثه ها به صورت محکم به استخوان فک متصل شده اند و به صورت منسجم هر دندان را از بالا تا گردن آن پوشش می دهند. بافت لثه وقتی سالم و دست نخورده است، ریشه های دندان ها را پوشش می دهد و از آنها محافظت می کند. تحلیل لثه ها زمانی اتفاق می افتد که فرد از دست رفتن بافت لثه را تجربه می کند. این اتفاق باعث می شود ریشه های شکننده و آسیب پذیر دندان ها در معرض باکتری و پلاک های دندانی قرار بگیرند که می توانند موجب پوسیدگی دندان شوند.

علل تحلیل لثه ها

بهداشت بد دهان و بیماری لثه نقش اصلی را در تحلیل لثه ها ایفا می کنند. با این حال، تحلیل لثه ها می تواند در افرادی که بهداشت دهانی را به خوبی رعایت می کنند نیز اتفاق بیفتد. تحلیل فیزیکی لثه ها و التهاب بافت ها دلایل اصلی برای تحلیل لثه ها هستند. برخی افراد نیز ممکن است به خاطر عوامل ژنتیکی مستعد تحلیل لثه ها باشند. این عوامل عبارتند از موقعیت دندان ها و ضخامت لثه ها.

ساییدگی فیزیکی لثه ها با مسواک زدن شدید و محکم یا استفاده از مسواک هایی که فرچه های سفت دارند، از جمله علل شایع تحلیل لثه ها هستند. مسواک زدن بیش از حد موجب تحلیل لثه ها می شود، حتی زمانی که بهداشت دهان به خوبی رعایت می شود.

این نوع تحلیل فیزیکی اغلب سمت چپ دهان را بیشتر تحت تأثیر قرار می دهد زیرا اکثر افراد برای مسواک زدن، مسواک را در دست راست خود استفاده می کنند و فشار بیشتری به لثه های سمت چپ دهان خود وارد می کنند. علاوه بر این، این الگوی مسواک زدن باعث می شود لثه های طرفین دهان بیشتر از لثه های جلوی دهان تحت تأثیر قرار بگیرند.

دیگر عوامل فیزیکی که لثه ها را رو به عقب فشار می دهند عبارتند از پیرسینگ لب ها یا زبان، کجی دندان ها، و آسیب ناشی از درمان های دندانی.

برخی افراد به خاطر داشتن بافت های ظریف تر بیشتر مستعد علل التهابی تحلیل لثه هستند. نازک تر بودن بافت لثه ها باعث می شود احتمال انباشته شدن پلاک های دندانی که موجب بروز التهاب می شوند، بیشتر شود.

• وقتی پلاک ها روی دندانی ها انباشته می شوند، می توانند منجر به بروز شرایط دندانی زیر شوند:
• التهاب لثه ها: این شرایط تحت عنوان ژینژیویت شناخته شده است و می تواند منجر به پریودنتیت شود.
• پریودنتیت: این باعث می شود بین دندان ها و لثه ها فضای خالی ایجاد شود، بعلاوه، از دست رفتن بافت همبند و استخوان اطراف ریشه های دندان ها نیز ممکن است اتفاق بیفتد. این می تواند منجر به تحلیل لثه ها و استخوان شود.

بیماری پریودنتال یکی از دلایل شایع تحلیل لثه ها است. بیماری پریودنتال از طریق واکنش التهابی موجب تحلیل استخوان و بافت محافظت کننده اطراف دندان ها می شود. تحلیل لثه ها می تواند همه دندان ها را به صورت مشابه تحت تأثیر قرار دهد.

عوامل خطرزای تحلیل لثه ها

سن یکی از ریسک فاکتورها یا همان عوامل خطرزای تحلیل لثه است. حدود ۸۸ دردصد از افراد بالاتر از ۶۵ سال حداقل در یکی از دندان های خود تحلیل لثه دارند.

افرادی که سیگار می کشند و محصولات ترکیب تنباکو را استفاده می کنند نیز ممکن است با افزایش خطر تحلیل لثه ها مواجه شوند. ژنتیک یکی دیگر از این عوامل است، همانطور که افرادی که لثه های نازک تر و ضعیف تری دارند، می توانند این ویژگی ها را از طریق ژن های خود منتقل کنند.

دیابت نیز می تواند خطر تحلیل لثه ها را افزایش دهد.

علائم و نشانه های تحلیل لثه ها

بسیاری از افرادی که تحلیل لثه دارند ممکن است اوایل هیچ نگرانی در مورد آن نداشته باشند و ممکن است حتی آگاه نباشند که تحلیل لثه دارند. با این حال، وقتی افراد تحلیل لثه دارند، آنها با علائم زیر مواجه می شوند:

• نگرانی در مورد تغییر ظاهر، زیرا دندان ها بلندتر به نظر می رسند و فضای بین دندان ها افزایش پیدا می کند.
• ترس از دست دادن دندان ها
• حساسیت به سرما و گرما به علت بدون پوشش باقی ماندن ریشه های دندان ها

مهم تر از همه اینکه، تحلیل لثه ها می تواند علامت و نشانه مشکلات بنیادی دندانی شامل بیماری لثه باشد، و می تواند خطر پوسیدگی و از دست رفتن دندان را افزایش دهد. علاوه بر این، می توانند منجر به بوی بد دهان و خونریزی لثه ها شوند.

آیا لثه های تحلیل رفته باز می گردند؟

بافت های لثه های شما مجدداً تولید نخواهند شد به همان شکلی که دیگر انواع بافت ها بازسازی می شوند (مانند بافت های اپیتلیال پوست شما). در نتیجه، لثه های تحلیل رفته مجدداً رشد نخواهند کرد.

بسیاری از افراد ادعا می کنند که چندین روش طبیعی وجود دارند که می توانند به درمان تحلیل رفتگی لثه ها کمک کنند. برخی از شناخته شده ترین روش ها عبارتند از:

• روغن کشی
• نوشیدن چای سبز
• استفاده از آلوئه ورا

هر یک از این راهکارها می توانند به بهبود سلامت دهان شما کمک کنند. مطالعه ای که در سال ۲۰۰۹ انجام شد نشان داد که گرداندن روغن کنجد اطراف دهان می تواند به کاهش پلاک های دندان و التهاب لثه کمک کند. البته این تحقیق تنها روی ۲۰ نفر انجام شده بود، و همه آنها بین سنین ۱۶ و ۱۸ سال بودند، خیلی قبل تر از سنی که تحلیل لثه مرتبط با سن آغاز می شود.

در تحقیق دیگری در همان سال مزایای احتمالی چای سبز برای مبارزه با علل باکتریایی شایع التهاب لثه مورد تأکید قرار گرفتند. مطالعه ای در سال ۲۰۱۱ نشان داد که اعمال ژل آلوئه ورا درست زیر لثه ها نیز می تواند موجب کاهش باکتری ها و التهاب شود.

گرچه همه این تحقیقات حاکی از این هستند که این راهکارهای طبیعی می توانند برای سلامت دهان مفید باشند، اما هیچ یک از آنها حاکی از این نیستند که بتوانند بافت لثه را مجدداً برویانند. هیچ درمانی- طبیعی یا پزشکی) وجود ندارد که بتواند باعث شود لثه های تحلیل رفته مجدداً رشد کنند.

درمان های تحلیل لثه ها

گرچه لثه ای که تحلیل رفت دیگر باز نمی گردد اما اکثر موارد تحلیل خفیف لثه ها نیاز به درمان ندارد. دندانپزشکان ممکن است پیشگیری را توصیه کنند و معاینه لثه ها را انجام دهند. آموزش دادن مسواک زدن مؤثر اما آرام یکی از مداخله های اولیه مؤثر است.

برای افرادی که نیاز به درمان دارند، گزینه های متعددی در دسترس است:

• مواد بی حس کننده، وارنیش، و مواد باندینگ عاج دندان: هدف استفاده از این محصولات کاهش حساسیت ریشه های بدون پوشش دندان ها است. مواد بی حس کننده دندان ها علائم عصبی را درمان می کنند و با تسهیل کردن مسواک زدن دندان های حساس، به حفظ بهداشت دهان کمک می کنند.
• ترمیم های کامپوزیتی: دندانپزشک از رزین کامپوزیت های همرنگ دندان ها برای پوشش دادن سطح ریشه های دندان ها استفاده می کند. علاوه بر این، آنها فاصله های ایجاد شده بین دندان ها را می بندند.
• پرسلاین یا کامپوزیت صورتی رنگ: رنگ صورتی این مواد شبیه لثه ها است و می تواند برای پر کردن فاصله هایی استفاده شود که با تحلیل لثه ها بوجود آمده اند.
• ونیرهای متحرک لثه ها: اینها معمولاً از جنس آکریلیک یا سیلیکون هستند، و به صورت مصنوعی جایگزین بخش بزرگی از بافت از دست رفته لثه، در نتیجه تحلیل لثه، می شوند.
• ارتودنسی: این درمان عبارت است از جابجایی آهسته دندان ها در یک بازه زمانی طولانی مدت. این تغییر وضعیت دندان ها می تواند حاشیه لثه ها را اصلاح نماید و تمیز نگه داشتن دندان ها را ساده تر کند.

جراحی: برای موارد وخیم تر احتمالاً دندانپزشک جراحی برای برداشتن باکتری هایی را توصیه خواهد کرد که در قسمت های عمیق زیر لثه ها پنهان شده اند یا جایگزین کردن بافت لثه. یکی از رایج ترین جراحی هایی که به تحلیل لثه کمک می کند جراحی فلپ و جراحی پیوند لثه است.

برای جراحی فلپ، دندانپزشک برش کوچکی در بافت ایجاد می نماید تا آن را بلند کند و هر گونه پلاکی که نتوانسه بود طی جرمگیری و پاکسازی عمقی خارج کند را خارج نماید. پس از تخلیه باکتری ها، بافت مجدداً در جای خود بخیه زده خواهد شد. این کار می تواند از تحلیل استخوان پیشگیری نماید. برای پیوند لثه، جراح لثه و دندان  از جای دیگری از داخل دهان مقداری بافت بر می دارد و به جای لثه تحلیل رفته پیوند می زند. این بافت جدید جایگزین بافت از دست رفته می شود. معمولاً جراحی پیوند لثه برای افرادی انجام می شود که تحلیل لثه شدید دارند.

پیشگیری از تحلیل لثه

برخی از علل تحلیل لثه قابل پیشگیری هستند. مشهودترین و قابل پیشگیری ترین علت بروز تحلیل لثه محکم مسواک زدن یا استفاده از مسواک هایی با فرچه سفت است. به جای آن سعی کنید از مسواک هایی که فرچه نرم دارند استفاده کنید و از زیاد مسواک زدن بپرهیزید و از ضربه های آرام استفاده کنید.

تشکیل پلاک های دندانی و تارتار می توانند منجر به بروز بیماری های پریودنتال شوند، بنابراین حفظ بهداشت خوب دهان نیز می تواند به پیشگیری از تحلیل لثه ها نیز کمک کند. دو مرتبه مسواک زدن آرام در طول روز با یک مسواک دارای فرچه های نرم، کشیدن نخ دندان بین دندان ها قبل از مسواک زدن، و مراجعه به دندانپزشک برای پاکسازی های منظم از جمله اقدامات لازم در این راستا هستند.

افرادی که نگران دندان های خود یا تحلیل لثه هستند، باید برای صحبت کردن راجع به نگرانی های خود با دندانپزشک خود صحبت کنید.