علل بروز درد دندان پس از درمان ریشه

با عفونی شدن ریشه‌ی دندان فرد با شرایطی مواجه می‌شود که دندان او نیازمند درمان ریشه است. این عفونت در دندان و بافت‌های پریودنتال درد ایجاد خواهد کرد اما فرایند درمان ریشه نیز منجر به ایجاد ناراحتی و درد در دندان خواهد شد. بنابراین، پس از درمان ریشه، وجود مقداری درد در ریشه‌ی دندان طبیعی خواهد بود. شدید بودن درد دندان پس از درمان ریشه (عصب کشی) می‌تواند نشانه‌ی مشکلات و احتمالا شکست درمان ریشه باشد.
شاید برای شما عجیب باشد که چطور پس از تخلیه‌ی عصب دندان و برداشتن آن، باز هم احتمال درد وجود دارد. اما باید بدانید که معمولا بافت‌های پریودنتال (اطراف دندان) منشا درد هستند که پس از درمان ریشه درد ایجاد می‌کنند، نه دندانی که درمان شده است. تنها استثناء در مورد عدم موفقیت درمان ریشه است، زمانی که درد دندان ناشی از عدم تخلیه‌ی کامل اعصاب آن است.

به عنوان یک قانون کلی می توان گفت که هر چه دندان پیش از درمان درد بیشتری داشته باشد، احتمالا بیمار پس از درمان ریشه (عصب کشی) درد بیشتری را تجربه خواهد کرد.

علل شایع درد پس از درمان ریشه

تحریک بافت‌های پریودنتال (بافت لثه اطراف دندان)

از جمله شایع‌ترین علل درد دندان پس از درمان ریشه، وجود التهاب در لیگامان‌های پریودنتال (یک دسته الیاف‌های بافت همبند که لزوما دندان را به استخوان فکی که درون آن قرار گرفته است متصل می‌سازد) اطراف نوک ریشه‌ی دندانی است که عفونی شده است. فشار ابزارهای اندودنتیک روی نوک ریشه طی فرایند درمان ریشه، و نیز فشردن رسوبات روی دندان و مایعات به پایین نوک ریشه طی پاکسازی کانال ریشه می‌توانند موجب تحریک بافت‌های پریودنتال شوند. افزایش جریان خون طی روند درمان بافت‌های پریودنتال یکی دیگر از علل ایجاد حساسیت و درد دندان خواهد بود.

هایپر اکلوژن (بلند بودن دندان نسبت به حد معمول)

اگر ترمیم دندان باعث بلندتر شدن دندان درمان شده بیش از حد معمول شود (هایپر اکلوژن)، ممکن است این دندان به دندان روبروی خود در فک مخالف فشار وارد کند که بایت طبیعی را تحت تاثیر قرار خواهد داد و پس از درمان ریشه منجر به ایجاد درد خواهد شد. دندانپزشک باید با کوتاه کردن دندان، اکلوژن (قرار گرفتن دندان‌ها روی یکدیگر) را اصلاح نماید به گونه‌ای که دندان درمان شده با دندان روبرو برخورد نداشته باشد، تا هم درد از بین رود و هم از شکستن دندان درمان شده جلوگیری به عمل آید.
گاهی اوقات ممکن است علائم و نشانه‌های مربوطه موقتی باشند و دستکاری دندان نیاز نباشد. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که طی نخستین روزهای پس از درمان، هنوز اطراف ریشه‌ی دندان ملتهب باشد. ممکن است التهاب باعث شود دندان اندکی از محل طبیعی خود بالاتر برود که منجر به بروز موقتی هایپر اکلوژن خواهد شد.

براکسیسم (دندان قروچه)

بیماران مبتلا به دندان قروچه اگر پس از درمان ریشه همچنان به عادت فشردن یا ساییدن دندان‌های خود ادامه دهند، طی این دوره احتمالا با درد دندان مواجه خواهند شد. دندان درمان شده اگر تحت تاثیر عفونت و فرایند درمان تحریک شده باشد، ممکن است به شدت متورم و دردناک شود، یا حتی تحت فشار ناشی از ساییدن دندان‌ها روی یکدیگر ممکن است شکسته شود.

عفونت – آبسه‌ی پری آپیکال

آبسه‌ی پری آپیکال به تجمع چرک و عفونت در نوک ریشه اطلاق می‌شود. فشرده شدن باکتری به پایین‌ نوک ریشه قبل از درمان اندودونتیک (درمان ریشه دندان) یا حین آن، منجر به عفونت استخوان خواهد شد که در نتیجه ممکن است آبسه‌ی جدیدی ایجاد شود. با افزایش فشار روی بافت‌های اطراف ریشه‌ی دندان، درد و گاهی اوقات تورم ایجاد خواهد شد. دندانپزشک پیش از ترمیم دندان باید اطمینان حاصل کند که عفونت به طور کامل از بین رفته باشد. در صورت به جا ماندن عفونت، خطر بروز درد پس از درمان ریشه و شکست درمان ریشه افزایش خواهد یافت.

آبسه‌ی استریل

آبسه‌ی استریل نوعی از آبسه است که در آن باکتری عفونی وجود ندارد. معمولا از نوعی مایع برای پاکسازی و استریل نمودن کانال ریشه استفاده می‌شود. در برخی موارد، طی پاکسازی کانال‌های ریشه ممکن است با فشرده شدن اندکی از این مایع به پایین نوک ریشه، این نوع آبسه ایجاد شود. مانند آبسه‌ی پری آپیکال، آبسه‌ی استریل می‌تواند پس از درمان منجر به ایجاد ناراحتی‌های جدی شود. دندانپزشک پیش از پر کردن دائمی دندان باید مطمئن شود که هیچ مایعی اطراف ریشه‌ها باقی نمانده باشد. در صورتی که منطقه‌ی پری آپیکال به خوبی خشک و ضدعفونی نشده باشد ممکن است پس از درمان ریشه، دردهای شدیدی احساس شود.

درد روانی

نوع دیگری از درد که پس از درمان ریشه احساس می‌شود “درد روانی” است که وجود آن پس از قطع عضو طبیعی است. در درمان ریشه، اعصاب درون دنداان قطع شده‌اند به همین دلیل ممکن است بیمار درد روانی حس کند که شبیه درد انگشت در فردی است که دست او قطع شده است. این نوع درد پس از چند روز به طور طبیعی از بین خواهد رفت و جای هیچ نگرانی نخواهد بود. مشکل مربوط به درد روانی پس از درمان ریشه این است که ممکن است دندانپزشک منشا درد را چیزی غیر از عوامل روانی تشخیص دهد و آن را با مشکلات دیگر مرتبط سازد.

شکست درمان ریشه

چنانچه درد پس از درمان ریشه شدید باشد و بعد از چند روز به صورت طبیعی برطرف نشود، عادی نیست و معمولا نشان دهنده‌ی پیچیدگی‌ها و مشکلات درمان ریشه است. در صورت مشاهده‌ی موارد زیر می‌توان احتمال داد که درمان ریشه با شکست مواجه شده است:

• عدم مشاهده‌ی بهبودی و تداوم احساس درد مانند پیش از درمان( اگر بیش از یکماه طول بکشد و روند نزولی نداشته باشد).
• وجود درد ندان یا حتی وخیم‌تر شدن آن پس از جراحی.
• مشاهده‌ علائم عفونت مجدد در دندان مانند تورم، تجمع مایع درون دندان(بعد از یکماه).
• حساسیت بیش از حد دندان نسبت به سرما.
• وجود احساس طبیعی در دندان چند روز پس از فرایند درمان ریشه و آغاز درد مجدد در آن.
شایع‌ترین علل درد پس از درمان ریشه در نتیجه‎ی مشکلات درمان عبارتند از:
• عدم پاکسازی صحیح ریشه‌ی دندان. باقی ماندن بافت عفونی درون دندان.
• سوراخ شدن دندان طی درمان که منجر به ورود باکتری به درون دندان خواهد شد، مشکل شایعی که پس از ایجاد انحنا درون دندان بوجود می‌آید.
• عدم پر کردن ریشه‌ی کانال به طور کامل.
• شکستن یکی از ابزارهای درمان ریشه درون کانال.

روش‌های کاهش درد دندان پس از درمان ریشه

یکی از بهترین راه‌های کاهش درد دندان ناشی از درمان ریشه، استفاده از مسکن‌هایی است که می‌توان بدون نسخه پزشک از داروخانه تهیه نمود، داروی ضد التهابی مانند ایبوپروفن جزء این دسته از داروهاست. گاهی اوقات نیز پزشک آنتی‌بیوتیک تجویز می‌کند تا خطر عفونت جدید را کاهش دهد.
با کاهش ارتفاع دندان درمان شده تا حد امکان، باید مشکلات اکلوژن (قرار گرفتن دندان‌های دو فک روی یکدیگر) برطرف شوند تا از التهابات بیشتر دندان جلوگیری نمود زیرا ممکن است منجر به مشکلات بیشتر شود. در صورت ایجاد آبسه، می‌توان درد ایجاد شده پس از درمان ریشه را با تخلیه‌ی آبسه کاهش داد، اما به احتمال زیاد نیاز به تکرار درمان خواهد بود. در صورت شکست درمان ریشه، درمان مجدد و احتمالا اپیکواکتومی (برداشتن نوک ریشه‌ی دندان) نیاز خواهد بود تا از این طریق بتوان دندان را حفظ نمود. در صورتی که هیچ یک از این راهکارها موثر واقع نشوند احتمالا کشیدن دندان ضرورت خواهد داشت.