اثر ژنتیک بر سلامت دهان و دندان

دانشمندان معتقدند سلامت دندان های شما به ترکیبی از عوامل ژنتیکی و بهداشت دهان و دندان ها بستگی دارد. شاید همه ما افرادی را بشناسیم که بسیار کم مسواک می زنند، همیشه در حال خوردن شیرینی جات و آبنبات هستند، و به ندرت دچار پوسیدگی دندان ها می شوند. در حالی که برخی دیگر روزی دو مرتبه نخ دندان می کشند، و به خوبی به بهداشت دهان و دندان های خود رسیدگی می کنند، با این حال، یک یا دو مرتبه در طول روز باید به دندانپزشک مراجعه کنند. به نظر می رسد، حدود ۶۰ درصد از خطرات پوسیدگی دندان ها منشاء ژنتیکی داشته باشند. هر چند ژنتیک دندانپزشکی هنوز در مراحل نخستین خود به سر می برد، اما دانشمند دریافته اند ژنتیک در ۵ زمینه می تواند روی پوسیدگی دندان ها تأثیر بگذارد.

ذائقه شیرین

افراد شیرینی جات را دوست دارند، آیا این واقعیت دارد؟ هر چند ممکن است فکر کنید همه کودکان در فروشگاه ها به سمت قفسه شرینی ها و آبنبات ها می روند، اما دانشمندان معتقدند، تفاوت های ژنتیکی در ذائقه افراد تفاوت های زیادی ایجاد می کنند. در صورت برابر بودن همه ویژگی ها، هر چه “ذائقه شیرین” فرد قوی تر باشد، احتمال گسترش پوسیدگی های دندانی نیز بیشتر خواهد بود. به همین دلیل، دو کودکی که در شرایط محیطی مشابه بزرگ شده باشند، ممکن است تمایل آنها به شیرینی جات کاملاً متفاوت باشد.

بیماری لثه

بیش از ۳۰% از افراد جامعه ممکن است به صورت ژنتیکی در معرض بیماری لثه قرار داشته باشند. مشخص ویژه این بیماری لثه های ملتهب، و حساس است. این مشکل معمولی به پوسیدگی دندان ها مرتبط است و اگر درمان نشود موجب از دست رفتن دندان ها خواهد شد.

تشخیص و درمان زود هنگام آن می تواند به حمایت از لثه ها و دندان ها کمک کند.

جنس مینای دندان و پوسیدگی دندان ها

مینای دندان های برخی افراد نرم تر از مینای دندان های سایر افراد است. هر چه مینای دندان ها نرم تر باشد، باکتری ها راحت تر می توانند آن را تخریب کنند، در نتیجه احتمال پوسیدگی و ایجاد حفره دندان نیز افزایش می یابد. از آنجا که ژن ها اصلی ترین عامل تعیین کننده ساختار مینای دندان ها هستند، می توانند تأثیر زیادی روی احتمال پوسیدگی دندان و ایجاد حفره در آن داشته باشند. اگر فرزند شما در معرض پوسیدگی دندان قرار دارد، با دندانپزشک او راجع به استفاده از سیلانت و فلوراید تراپی صحبت کنید. افراد بزرگسالی که احتمال پوسیدگی دندان در آنها زیاد است نیز باید به سمت استفاده از خمیر دندان ها و دهانشویه های فلورایده بروند.

سرطان دهان

این بیماری عامل مرگ افراد زیادی بوده است. هر چند سبک زندگی می تواند تأثیر زیادی در سلامت دهان داشته باشد، اما عوامل ژنتیکی نیز خالی از تأثیر نیستند. افرادی که دارای نشانه های ژنتیکی خاصی هستند می توانند بیشتر در معرض خطر گسترش این بیماری باشند. با کاهش مصرف تنباکو، کاهش مصرف الکل، و داشتن تغذیه متعادل می توانید از بروز این بیماری پیشگیری کنید.

حس چشایی

گشنیز Cilantro، گیاهی است که در طبخ غذاهای آسیایی و آمریکای لاتین، خیلی زیاد کاربرد دارد و به غذا- حداقل به نظر برخی افراد- مزه خاص و تازه ای می بخشد. برخی افراد دیگر هم هستند که خوردن یک کاسه سوپ ساده بدون گشنیز را ترجیح می دهند. یافته های اخیر دانشمندان حاکی از این هستند که تفاوت های ژنتیکی می توانند روی حس چشایی و لذت از مزه های مختلف تأثیر داشته باشند. بسیاری از افرادی که قادر به تشخیص مزه گشنیز نیستند، با خوردن یک کاسه سوپ گشنیز ممکن است بگویند “مزه آن مانند همه سوپ های دیگر بود”.

“حس چشایی” واحد اندازه گیری برای سنجیدن چیزهای مختلفی است که فرد می تواند آنها را مزه کند- نه تنها افراد به لحاظ ژنتیکی از برخی مزه ها (از جمله مزه گشنیز) بیشتر لذت می برند، بلکه قادر خواهید بود برخی مزه ها را به خوبی درک کنید. این فرایند پیچیده، زبان شما را شامل می شود و به شکل پیچیده ای با حس بویایی مرتبط است.

تحقیقات حاکی از این هستند که هر چه توانایی حس چشایی فرد متنوع تر باشد، احتمال گسترش پوسیدگی دندان ها نیز در فرد کمتر خواهد بود. شاید به این علت که، هر چه ذائقه فرد متنوع تر باشد، تمایل فرد به شیرینی جات کمتر خواهد شد. یا احتمالاً دلایل دیگری دارد که که هنوز دانشمندان به آن پی نبرده اند.

قدرت بزاق دهان

کلسیم، پتاسیم، و دیگر عناصر برای داشتن دندان های سالم و محکم که در برابر پوسیدگی مقاومت می کنند، مهم هستند. اما داشتن آنها در دهان به سادگی داشتن تغذیه سالم نیست؛ این عناصر باید از طریق متابولیزم صحیح ساخته و پرداخته شوند تا مفید واقع شوند. بزاق دهان نقش مهمی در این فرایند ایفا می کند و دانشمندان دریافته اند که تفاوت های ژنتیکی باعث می شوند برخی افراد در این ویژگی برتر از سایر افراد باشند.

میکروبیوم Microbiome

یک شاخه کامل مطالعاتی به نام اکولوژی میکروبیال (اجتماعات باکتریایی) وجود دارد که به اجتماعات مختلف باکتریایی که در بدن انسان زندگی می کنند می پردازد. آری، درست متوجه شدید، اجتماعات- جمع بسته شد. تنها در دهان، روی زبان، دندان ها، و زیر خط لثه ها، دسته های مختلفی از باکتری ها وجود دارند. روی هم رفته، این اجتماعات آنچه تحت عنوان میکروبیوم شناخته می شود را تشکیل می دهند. نگران نشوید. وجود این باکترها کاملاً طبیعی است. اما واکنش سیستم ایمنی بدن شما به این اجتماعات، علاوه بر همه تأثیرات دیگر، روی خطر گسترش پوسیدگی دندان ها اثر می گذارد.

شرایط محیطی

اگر ۶۰% از پوسیدگی های دندانی به ژنتیک مربوط می شوند، ۴۰% دیگر چه؟ پاسخ این پرسش بسیار ساده است: نوشیدنی های فاقد الکل و فلوراید. شاید این کمی اغراق آمیز باشد. ۴۰% دیگر پوسیدگی ها به شرایط محیطی بر می گردند: رژیم غذایی، تعداد دفعات زدن مسواک، عادات کشیدن سیگار، دسترسی به مراقبت های دندانی، فرهنگ، و حتی عوامل اقتصادی- اجتماعی.

اما تاکنون، بزرگترین عامل محیطی که دانشمندان دریافته اند موجب پوسیدگی های دندانی می شوند مصرف نوشیدنی های حاوی قند هستند. هر ماده حاوی قندی می تواند مضر باشد، اما نوشیدنی های حاوی قند، این قابلیت را دارند که قند را به تمام گوشه های دهان برسانند و باکتری ها را تغذیه کنند که موجب پوسیدگی دندان ها خواهند شد.

چای و قهوه در این رده بندی قرار نمی گیرند. الکل نیز در این فهرست نیست. شاید نوشیدنی های الکلی تأثیر چندانی روی پوسیدگی دندان ها نداشته باشند- مگر آنکه، حاوی قند زیاد باشند و به مقدار زیاد نوشیده شوند. از سوی دیگر، بزرگترین عامل محیطی که می تواند از دندان ها در برابر پوسیدگی دندان ها محافظت نماید، فلوراید است. سعی کنید به هر طریقی که می توانید آن را دریافت نمایید: از طریق نوشیدن آب شرب شهری حاوی فلوراید، خمیر دندان های فلورایده، درمان دوره ای فلوراید تراپی.