آیا اعصاب دندان می توانند دوباره رشد کنند؟

از دست دادن حس در یک دندان به دلیل آسیب عصبی می تواند به دلایل زیادی رخ دهد. اما هنگامی که اعصاب دندان از دست می روند یا تخلیه می شوند، آیا می توان آنها را بازسازی کرد؟ در این راهنمای عمیق، آنچه که باعث مرگ اعصاب دندان می شود، پیامدهای از دست رفتن منبع عصب دندان و راه های بالقوه ای که بافت عصبی ممکن است در آینده دوباره رشد کنند را بررسی خواهیم کرد.

آناتومی اعصاب دندان

قبل از توضیح دادن درباره آسیب عصب دندان، درک آناتومی اعصاب داخل دندان کمک می کند.

هر دندان دارای بافت نرمی در محفظه مرکزی به نام پالپ دندان است. این پالپ حاوی عروق خونی، بافت همبند و فیبرهای عصبی حسی است که مواد مغذی، حس و سیگنال درد را به دندان می دهند.

شبکه ای از توبول های میکروسکوپی که در سراسر لایه عاج دندان قرار دارند، پالپ را به لایه های مینا و سمنتوم سطح دندان متصل می کنند. این توبول های عاجی به سیگنال های دما، فشار و درد اجازه می دهند تا از قسمت بیرونی دندان به رشته های عصبی موجود در پالپ منتقل شوند.

وجود پالپ و عصب سالم از چند جهت برای عملکرد صحیح دندان ضروری است:

• تأمین مواد مغذی حیاتی- عروق خونی داخل پالپ مواد مغذی و اکسیژن را تأمین می کنند که عاج را حفظ می کند و این امکان را برای دندان فراهم می کنند تا دوباره معدنی شود.
• محرک های حسی- فیبرهای عصبی سیگنال های گرما، سرما، فشار و درد را در سطح دندان تشخیص می دهند و این احساسات را به مغز انتقال می دهند. این انتقال حواس این امکان را برای شما فراهم می کند تا محرک ها را احساس کنید و به آنها واکنش نشان دهید.
• واکنش های محافظتی را تحریک می کند- سیگنال های عصبی بازتاب هایی را برای جلوگیری از آسیب بیشتر، مانند دور کردن گرما یا سرمای شدید از روی سطح دندان، تحریک می کنند.
• فعال سازی ترمیم- پالپ حاوی سلول های بنیادی است که می توانند به شکل انواع سلول های دیگر متمایز شوند تا به ترمیم عاج یا تشکیل عاج ترمیمی در موارد آسیب کمک کنند.

از دست دادن این عملکردهای حیاتی که اعصاب دندان فراهم می کنند می تواند روی سلامت دهان و حتی سیستمیک تأثیر بگذارد. در ادامه به توضیح این مطلب خواهیم پرداخت که اعصاب دندان در وهله اول چگونه آسیب می بینند.

چه چیزی باعث آسیب عصب دندان می شود؟

انواع شرایط، بیماری ها و صدمات می توانند به بافت زنده پالپ و منبع عصبی داخل دندان آسیب وارد کنند:

پوسیدگی دندان

حفره ها این امکان را برای باکتری ها فراهم می کنند تا دندان را مورد حمله قرار دهند و باعث عفونی شدن پالپ شوند. پالپ ملتهب با افزایش جریان خون و سیگنال دهی عصبی به این شرایط واکنش نشان می دهد. باکتری ها در صورت عدم درمان، می توانند اعصاب دندان را تحت تأثیر قرار دهند و باعث از بین رفتن آنها شوند.

بیماری پریودنتال (لثه)

عفونت های مزمن لثه به استخوان و رباط های نگهدارنده دندان آسیب وارد می کنند. با کوچک شدن آنها، فضاهایی در پایه دندان باز می شوند که این امکان را برای باکتری ها فراهم می کنند تا به کانال های ریشه و بافت پالپ برسند.

نقائص رشدی

گاهی اوقات دندان ها با مینای نازک یا آناتومی غیرطبیعی رشد می کنند که منجر به از بین رفتن بافت محافظ پالپ و قرار گرفتن آن در معرض محیط دهان، و به التهاب و مرگ عصب منجر می شود. به عنوان مثال،dens invaginatus، وضعیتی که در آن یک دندان با یک کانال اضافی تشکیل می شود که از وسط به داخل محفظه پالپ می رود.

فشردن و ساییدن دندان ها روی یکدیگر (دندان قروچه)

فشار مداوم ناشی از ساییدن یا فشردن دندان ها روی یکدیگر (براکسیسم) به مرور زمان می تواند به پالپ دندان آسیب وارد کند و باعث باریک و کلسیفیه شدن کانال های ریشه شود. این اتفاق به تدریج جریان خون به دندان را قطع می کند.

دندان های ترک خورده و شکسته

ترک ها این امکان را برای باکتری ها فراهم می کنند تا به عمق دندان نفوذ کنند، و پالپ را عفونی کرده و از بین ببرند. دندان های دو نیم شده یا شکسته اغلب فوراً باعث قطع شدن منبع عصبی دندان می شوند.

آسیب خارجی

ترومای ناشی از برخوردهای ورزشی، تصادفات رانندگی، زمین خوردن و ضربه ها می توانند باعث ترک خوردن دندان ها، جابجایی آنها درون سوکت یا از بین رفتن دندان ها به طور کامل شوند. این اتفاق باعث قطع شدن عروق خونی می شود و به بافت پالپ آسیب وارد می کند.

کارهای قبلی دندانپزشکی

پرکردن های متعدد، ونیرها، روکش ها یا حرکت ارتودنتیک دندان ها به طور مکرر می تواند باعث تحریک پالپ دندان شود. دندان هایی که قبلاً توسط دندانپزشک درمان شده اند بیشتر در معرض مشکلات عصبی قرار دارند.

بالا رفتن سن

با گذشت زمان، فضاهای کانال پالپ باریک شده و کلسیفیه تر می شوند. این اتفاق باعث کاهش جریان خون می شود و با افزایش سن منجر به مرگ سلول های پالپ می شود. دندان های مسن تر بسیار بیشتر در معرض آسیب عصبی قرار دارند.

شناسایی و درمان فوری علل تحریک پالپ، برای جلوگیری از مرگ کلی عصب و حفظ زنده بودن دندان در صورت امکان، نقش کلیدی دارد. اما وقتی اعصاب دندان بیش از حد آسیب دیده باشند و به طور کامل از دست رفته باشند چه اتفاقی می افتد؟

نشانه هایی که عصب دندان شما از دست رفته است

چگونه می توانید تشخیص دهید که منبع عصبی و بافت پالپ داخل دندان دیگر زنده نیستند؟ اعصاب از دست رفته یا نکروزه دندان منجر به بروز علائم زیر می شوند:

از دست رفتن حس

از آنجا که رشته های عصبی تخریب می شوند، متوجه خواهید شد که دندان درد نمی کند و به تغییرات دما پاسخ نمی دهد. حتی محرک های شدید مانند یخ یا گرمای سوزان نیز هیچ واکنشی ایجاد نمی کنند.

عدم وجود درد ناشی از حفره های دندانی

پوسیدگی که به طور معمول باعث ایجاد درد در دندان های زنده با اعصاب زنده می شود ممکن است مورد توجه قرار نگیرد. دندان از دست رفته نسبت به هر گونه تحریکی احساس تو خالی بودن یا بی حسی دارد.

تغییر رنگ دندان به رنگ تیره

بدون وجود گردش خون در داخل، عاج دندان تیره می شود و دندان ممکن است خاکستری، سیاه یا زرد شود. در دندان های مولر عقب، تاج حتی ممکن است زغالی به نظر برسد.

جدایی آهسته از استخوان

یکی از علائم دیر هنگام شایع این است که با گسترش عفونت به داخل حفره استخوانی اطراف، دندان شروع به جدا شدن و لق شدن می کند.

گشاد شدن فضای لیگامان پریودنتال

در عکس برداری رادیوگرافی با اشعه ایکس، حفره استخوانی اطراف ریشه دندان از دست رفته، مبهم به نظر می رسد، و با تحلیل رفتن استخوان، فضای لیگامان بزرگ می شود.

تشکیل آبسه

آبسه های پر از چرک درون لثه یا فک نشان دهنده عفونت شایع ناشی از ریشه های نکروزه دندان هستند. ممکن است تورم، بوی بد و تخلیه چرک از فیستول وجود داشته باشد.

با تشخیص زود هنگام مرگ عصب بر اساس این علائم هشدار دهنده می توان از بروز عوارض جلوگیری کرده و دندان را نجات داد. اما اگر دندان مدت خیلی طولانی بدون درمان رها شود، در نهایت به کشیدن نیاز خواهد داشت.

چرا اعصاب دندان نمی توانند خود به خود بازسازی شوند؟

هنگامی که اعصاب دندان و بافت پالپ از دست می روند، به طور طبیعی بازسازی نمی شوند. علت این اتفاق چالش های منحصر به فرد محیط دهان است:

• عدم خونرسانی- بدون عروق خونی، محفظه پالپ فاقد مواد مغذی، اکسیژن و سلول های بنیادی مورد نیاز برای رشد مجدد است.
• محیط سفت و سخت- پالپ درون لایه های سفت و معدنی شده عاج و مینای دندان قرار دارد که هیچ جایی برای انبساط ندارد.
• عفونت مداوم- باکتری ها به سرعت به فضای مرده حمله کرده و آنها را تحت تأثیر قرار می دهند و از بهبودی جلوگیری می کنند.
• عدم وجود سلول های بنیادی- پالپ دندان حاوی هیچ سلول بنیادی نیست که بتواند به انواع سلول های تخصصی تبدیل شود.
• سن- دندان های مسن تر ظرفیت بازسازی و خونرسانی کمتری برای ترمیم آسیب دارند.
• تروما- آسیبی که باعث مرگ پالپ می شود، چارچوب و سیگنال های لازم برای سازماندهی مجدد رشد بافت را نیز تخریب می کند.

به این دلایل، عملکردهای حسی از دست رفته کانال های ریشه تمیز شده و دندان های کشیده شده هرگز ترمیم نمی شوند. حداقل با روش های طبیعی به تنهایی این اتفاق رخ نخواهد داد. در ادامه، ما برخی از رویکردهای بازسازی کننده را در تلاش برای رشد مجدد اعصاب دندان بررسی خواهیم کرد.

تکنیک های نوظهور برای بازسازی اعصاب دندان

تحقیقات دندانپزشکی مدرن در حال بررسی روش هایی برای مهندسی و رشد مجدد پالپ دندانی عملکردی با اعصاب، عروق خونی و بافت همبند هستند. این رشته تحت عنوان اندودانتیکس ترمیمی معروف است.

راه های بالقوه برای دستیابی به بازسازی پالپ دندان عبارتند از:

درمان با سلول های بنیادی

وارد کردن سلول های بنیادی مخصوص به کانال های ریشه تمیز و ضدعفونی شده می تواند این امکان را برای سلول ها فراهم کند تا بافت پالپ را اصلاح کنند، البته اگر فاکتورهای رشد و چارچوبی برای ساختار را نیز داشته باشند. سلول های بنیادی دندانی می توانند از موارد زیر ناشی شوند:

• بافت سالم پالپ دیگر دندان های کشیده شده
• سلول های بنیادی فولیکول های دندانی حاصل از کشیدن دندان های عقل
• سلول های بنیادی از مغز استخوان یا بافت های چربی
• سلول های بنیادی پرتوان وارد شده، سنتز شده از سلول های پوست

چالش ها شامل دریافت سلول های بنیادی کافی برای پر کردن کل فضای پالپ و حصول اطمینان از این هستند که بافت بازسازی شده از پالپ طبیعی تقلید می کند و عاج را عصب دار می کند.

چاپ سلول به صورت سه بعدی

چاپ سلول های بنیادی زنده، فاکتورهای رشد و مواد زیستی مانند کلاژن ها به طور مستقیم به کانال ریشه آماده شده یکی دیگر از روش های امیدوار کننده است. دقت چاپ زیستی سه بعدی به طور بالقوه امکان بازسازی کنترل شده پالپ رگ دار شده با اعصاب را فراهم می کند.

با این حال، رگ دار کردن برای حمایت از بافت پالپ چاپ شده، مهار آلودگی باکتریایی، و مشکل در چاپ فضاهای پیچیده کانال ریشه در حال حاضر، کاربردهای عملی را محدود می کنند.

تحویل عامل رشد

فاکتورهای رشد پروتئین هایی هستند که می توانند به سلول های بنیادی نابالغ سیگنال دهند تا به شکل سلول های پالپ تخصصی متمایز شوند. انتقال ترکیبی از فاکتورهای رشد مانند TGF، VEGF، و NGF به داخل کانال های تمیز شده ممکن است بتواند بازسازی پالپ را آغاز کند.

چالش ها شامل انتشار محدود فاکتورهای رشد در سراسر عاج، یک نیمه عمر کوتاه، و دریافت توالی مناسب از عوامل متعدد است.

کاشت چارچوب

کلاژن طبیعی یا مواد زیستی مصنوعی کاشته شده درون کانال های آماده شده می توانند به عنوان چارچوبی برای سلول های بنیادی درون زا عمل کنند تا بافت پالپ را به آن متصل کرده و تغییر شکل دهند.

با این حال، چسبندگی و مهاجرت سلولی به عمق ایمپلنت ها، مشکلات زیست سازگاری، و میزان تخریب چارچوب، باعث می شوند انجام این کار به صورت با اطمینان دشوار شود.

در حالی که هنوز این راهکار به صورت آزمایشی انجام می شود، اما این رویکردهای پیشگام امیدی را برای بازسازی رشته های عصبی دندان، غلبه بر چالش های درونی دندان ها در ترمیم خود ارائه می دهند.

فرایندهای درمان اعصاب از دست رفته دندان

اگر دندانپزشک تشخیص دهد که عصب داخل دندان شما در حال از دست رفتن یا نکروزه شدن است، چه کاری باید انجام داد؟ بسته به سطح عفونت و یکپارچگی ساختاری باقی مانده، درمان های توصیه شده عبارتند از:

درمان کانال ریشه

فرایند استاندارد تخلیه تمام بافت پالپ عفونی و از دست رفته داخل ریشه دندان است. کانال های خالی پاکسازی می شوند، شکل داده می شوند و برای جلوگیری از عفونت مجدد با یک ماده پر کننده غیر قابل نفوذ مهر و موم می شوند.

گرچه دندان حس خود را از دست می دهد، اما همچنان با بازسازی و روکش می توان آن را برای عملکرد پایدار ترمیم کرد. پیشرفت های مدرن مانند میکروسکوپ های کاربردی، تمیز کردن اولتراسونیک، و مهر و موم های بیوسرامیک، امروزه نرخ موفقیت درمان های ریشه بسیار بالا را ممکن می سازند.

اپیکوکتومی

اگر عفونت در نوک ریشه دندان بعد از درمان ریشه ادامه یابد، می توان اپیکوکتومی را برای برداشتن بافت ملتهب با جراحی و مهر و موم کردن انتهای آن انجام داد. این کار دندان را نجات می دهد و عفونت بیشتر را متوقف می کند.

پالپوتومی

در دندان های نابالغ با پالپ سالم در ریشه ها، اما پالپ ملتهب یا عفونی در تاج، در پالپوتومی فقط پالپ تاج بیمار برداشته می شود و پالپ ریشه دست نخورده باقی گذاشته می شود تا رشد ریشه و شادابی دندان را تشویق کند.

روکش قرار دادن برای پالپ

در صورتی که پالپ فقط اندکی ملتهب شده باشد و هنوز نکروتیک نشده باشد، مواد دارویی پوشاننده پالپ که روی نواحی کوچک پالپی قرار داده می شوند که بافت محافظ آن از بین رفته است، می توانند ترمیم، بازسازی و حفظ عصب را تشویق کنند.

کشیدن دندان

در صورتی که به دلیل عفونت شدید، شکستگی یا آسیب پریودنتال نتوان با درمان ریشه یا ترمیم آن را نجات داد، کشیدن کامل دندان نیاز است. این اقدام خطر را به طور کامل از بین می برد و امکان حفظ محل را برای کاشت نهایی ایمپلنت فراهم می کند.

بدون درمان رها کردن اعصاب عفونی و از دست رفته دندان، باعث بوجود آمدن عوارضی مانند گسترش عفونت مزمن به استخوان فک، دندان های مجاور و سایر سیستم های بدن می شود. درمان سریع دندانپزشکی نقش کلیدی دارد.

پرسش های متداول درباره از دست رفتن اعصاب دندان

آیا دندانی که تحت درمان ریشه قرار گرفته است سال ها بعد می تواند باعث بروز درد شود؟

آری، در برخی موارد دندان درد سال ها پس از انجام فرایند درمان ریشه عود می کند. این ممکن است به دلیل این موارد باشد:

• باکتری های باقیمانده در داخل دندان مهر و موم شده اند که از طریق نشت های کوچک تکثیر شده و دوباره عفونی می شوند.
• ترک یا شکستگی جدید در دندان که امکان نفوذ مجدد باکتری به درون ریشه را فراهم می کند.
• در صورتی که کانال تا انتها کاملاً مهر و موم نشده باشد، عفونت جدید در نزدیکی نوک ریشه ایجاد می شود.

درمان مجدد برای پاکسازی کامل و آب بندی مجدد سیستم کانال ریشه یا جراحی اپیکوکتومی برای تخلیه بافت عفونی می تواند درد را متوقف کرده و دندان را نجات دهد.

دندان از دست رفته قبل از افتادن چقدر دوام می آورد؟

این به هر دندان، میزان عفونت شدید آن، و میزان حمایت استخوانی در اطراف ریشه های از دست رفته بستگی دارد. بدون هیچ درمانی، دندان نکروزه ممکن است به آرامی لق شود و به طور معمول در عرض ۱۲ سال خود به خود بیفتد. در برخی موارد دندان های شدیداً عفونی زودتر خراب می شوند.

آیا دندانپزشک بر اساس رنگ می تواند تشخیص دهد که دندان از دست رفته است؟

تیره شدن رنگ دندان به تنهایی، به طور قطعی نشان دهنده از دست رفته بودن عصب دندان نیست، زیرا بسیاری از عوامل دیگر می توانند باعث تغییر رنگ دندان شوند. با این حال، ظاهر بی جان خاکستری، سیاه یا قهوه ای در ترکیب با علائم دیگر مانند عدم پاسخ به درد، به شدت نشان دهنده نکروز پالپ است. دندانپزشک همچنین با استفاده از تصاویر رادیوگرافی با اشعه ایکس، پهن شدن فضای الیاف پریودنتال در اطراف ریشه دندان مشکوک را بررسی خواهد کرد.

میزان بقای دندان درمان شده با درمان ریشه چقدر است؟

با تکنیک های مدرن، میزان موفقیت درمان ریشه بسیار بالا است. دندان درمان شده را می توان تا سال ها پس از آن در عملکرد طبیعی خود حفظ کرد. یک بررسی سیستماتیک از مطالعات نشان می دهد که نرخ بقای ۸۹ درصدی دندان های درمان شده با درمان ریشه در سال های ۸ تا ۱۰ بعد از آن وجود دارد. با قرار دادن روکش، میزان بقای ۱۰ ساله برای دندان هایی که ریشه آنها پر شده است از ۹۵ درصد فراتر رفت.

آیا پالپ دندان قابل بازسازی است؟

در حال حاضر بازسازی طبیعی پالپ و اعصاب دندان پس از نکروز شدن امکان پذیر نیست. با این حال، تحقیقات مداوم درمورد روش های پیشرفته ترمیمی اندودانتیکس پتانسیل امیدوار کننده ای را برای رشد مجدد بافت پالپ عصب کشی شده و عملکردی در کانال های ریشه تمیز شده در آینده نشان می دهند.

نتیجه گیری

آسیب عصب دندان که منجر به مرگ پالپ می شود می تواند به دلیل پوسیدگی دندان، تروما، بالا رفتن سن و علل دیگر رخ دهد. بدون جریان خون و سلول های بنیادی، رشته های عصبی دندان از دست رفته و بافت پالپ پس از از دست رفتن خود به خود بازسازی نمی شوند. در حالی که این کار دندان را بدون احساس باقی می گذارد، درمان های مدرن ریشه می توانند با موفقیت دندان را برای استفاده مداوم حفظ کنند.

روش های نوظهور زیست پزشکی این امید را ایجاد می کنند که در نهایت می توانیم ابزاری را برای رشد کامل پالپ زنده و دارای حس دندان پس از نکروز یا کشیده شده را باز کنیم. با درک بهتر چالش های منحصربه فرد بازسازی کننده دندان ها و راه حل های پیشگام برای آنها، پتانسیل احیاء عملکرد عصب طبیعی دندان وجود دارد.