در این نوشته می خوانید:
گاهی اوقات در اثر حوادث و تصادفات ممکن است دندانتان به طور کامل از جای خود کنده شده و بیرون بیفتد. در چنین شرایطی اقدام فوری می‌تواند دندان را نجات داده و بقای بلند مدت آن را تضمین نماید.
الف – در صورت کنده شدن دندان دائمی چه باید کرد؟
آماده کردن دندان
در صورتی که دندان از جای خود کنده شده باشد، باید بلافاصله ظرف کمتر از ٣٠ دقیقه دوباره در جای خود قرار داده شود. برای بازکاشت دندان کنده شده، باید دندان به صورت فیزیکی در حفره دندان خود قرار بگیرد. پیش از جایگذاری دندان باید تمام ذرات خارجی از ریشه دندان جدا شده و دندان کاملاً تمیز شود. دندان نباید خشک شود .سعی کنید در لیوان شیر یا بزاق ، مرطوب نگهداری و سریعابه دندانپزشک مراجعه نماییدمراقب باشید نباید دندان ساییده یا خراشیده شود. اگر به نظر می‌رسد ریشه های دندان تمیز شده است، از ناحیه تاج دندان را بین انگشتان شست و اشاره بگیرید.
بازکاشت موقتی دندان
در صورتی که دندان کنده شده مربوط به فک بالا است، دست دیگر خود را بر روی سر خود بگیرید تا بتوانید سر را ثابت نگه دارید. سپس محکم دندان را در حفره دندانی فشار داده و نگه دارید. باید فشار را حفظ کنید تا خونی که در حفره دندان جمع شده است جابه‌جا شود. هنگامی که دندان در جایگاه خود محکم شد، باید آن را با دست یا دستمال مرطوب و تمیز در جای خود نگه دارید تا از حفره دندان بیرون نزند. نگران این نباشید که دندان را در جایگاه خود درست قرار داده اید یا خیر، چرا که بعدا دندانپزشک جایگاه آن را درست می‌کند.اما نباید مراجعه به دندانپزسک به تعویق بیفتد.خونریزی داخل دهانی یا خونریزی لب را می‌توانید با فشار مستقیم پیوسته به مدت پنج دقیقه، متوقف کنید.
اگر کسی در صحنه حادثه نیست یا نمی‌تواند برای باز کاشت دندان، کند یا در صورتی که فرد آسیب دیده نمی‌خواهد یا نمی‌تواند برای این کار به شما کمک کند، یا در صورتی که آسیب حفره دندان و دندان‌های مجاور شدید است، با فشار مستقیم خونریزی را کنترل کنید و دندان کنده شده را در یک لیوان شیر سرد یا در ظرف حاوی بزاق خود بیمار قرار دهید تا جلوی خشک شدن آن را بگیرید. هر چه سریع تر بیمار را به همراه دندان کنده شده به دندانپزشک برسانید.
چرا باز کاشت دندان باید سریعا انجام شود؟
شواهد قطعی وجود دارد که نشان می‌دهد بازکاشت فوری عامل بسیار مهمی در تعیین نجات دندان کنده شده و بقای آن در بلند مدت است.
دو فاکتور مهم دیگر درجات و بقای دندان کنده شده عبارتند از :
• برداشتن پالپ دندان (بافت‌های داخل مرکز دندان و مجرای ریشه) ظرف چند روز (توسط دندانپزشک)- این بافت‌ها به محض جدا شدن از بدن مرده و باعث عفونت می‌شوند مگر این که خیلی زود دندانپزشک آن را از داخل دندان خارج کرده و دندان را ضد عفونی نموده و داخل دندان را پر کند (عصب‌کشی یا درمان ریشه).
• سن بیمار در زمان حادثه – دندانها، ریشه های دندان و استخوان‌های فک در مراحل مختلف رشد و بلوغ در سنین مختلف وضعیت متفاوتی دارند. ویژگی‌های این ساختارها و نتایج درمان تأثیر می‌گذارد.
باز کاشت دندان پس از پنج دقیقه
نگه داشتن دندان کنده شده در یک لیوان شیر سرد یا بزاق خود بیمار جلوی خشک شدن دندان را می‌گیرد اما بقای آن به واسطه فاکتورهایی تعیین میشود که پیش از این به آنها اشاره شد.
هر چه مدت زمانی که دندان خارج از حفره دندانی قرار دارد بیشتر باشد، احتمال این که برای بدن به عنوان یک پیوند خارجی در نظر گرفته شود نه یک عضو خودی بیشتر میشود. این موضوع بر واکنش بدن نسبت به دندان و توانایی بازسازی سلول‌های رباط پریودنتال تأثیر می‌گذارد. رباط پریودنتال سلول‌های زنده ای هستند که در سطح ریشه دندان قرار داشته و دندان را به استخوان فک متصل نگه می‌دارند.
باز کاشت دندان پس از٣٠ دقیقه
پیامدها و نتایج بلند مدت باز کاشت دندان پس از ٣٠ دقیقه چندان مطلوب نیست. تأخیر زیاد باعث میشود پس از بازجذب و تحلیل رفتن تدریجی ریشه ها، دندان به استخوان جوش بخورد (آنکیلوز). بنابراین پس از چند سال دندان از دست می‌رود.
باز کاشت دندان پس از ۱۲ ساعت
در صورتی که دندان کنده شده ظرف ۱۲ ساعت یا بیشتر از آن در جای خود قرار بگیرد، ممکن است مدتی زنده بماند اما به دلایل گفته شده مدت زنده ماندن آن بستگی به سن بیمار و تخلیه پالپ تنها ظرف دو هفته و انجام درمان ریشه دارد.
دندان تا مدتی زنده خواهد ماند اما آنکیلوز یا بازجذب ریشه امری اجتناب ناپذیر خواهد بود. تصمیم گیری برای باز کاشت دندان و درمان جراحت بستگی به شرایط موجود دارد.
کنده شدن دندان دائمی چالش زیادی ایجاد می‌کند. این تنها مورد آسیب دیدگی دندانی است که مدیریت بلافاصله و فوری آن در نتایج بلند مدت آن تأثیر مستقیم دارد. در یک نظرسنجی که از معلمان، پرستاران کودک و والدین انجام شد مشخص شد ۸۰% از این افراد تمایلی به بازکاشت دندان کنده شده ندارند. علت اصلی آن عدم آگاهی و آموزش در زمینه بازکاشت فوری دندان و نتایج مثبت مادام العمر آن است.
توجه داشته باشید هر دندانی که به صورت کامل از جای خود کنده میشود باید بلافاصله در جای خود قرار داده شود. باز کاشت دندان کنده شده در سنین پیش از نوجوانی در مقایسه با بزرگسالان معمولاً مدت کوتاه‌تری زنده می‌ماند. علت آن تسریع فرآیند رشد و افزایش فعالیت سلولی است. این عوامل برای تصمیم گیری در مورد باز کاشت دندان کنده شده یا کشیدن دندان که اخیراً بازکاشت شده است اهمیت دارد.
ب- در صورت کنده شدن دندان شیری چه باید کرد؟
مدیریت جراحات و آسیب‌های دندان‌های شیری با دندان‌های دائمی کاملاً متفاوت است. معمولاً در صورت کنده شدن دندان شیری، باز کاشت دندان انجام و توصیه نمی‌شود. علت اصلی عدم باز کاشت دندان شیری، نگرانی از بابت بیرون زدن دندان دائمی زیر آن است.
• ممکن است باز کاشت دندان شیری باعث شود بافت‌های پیرامون آن عفونت کرده و عفونت آنها به دندان دائمی در حال رشد گسترش پیدا کند.
• همچنین ممکن است باز کاشت دندان شیری در توالی بیرون زدن دندان دائمی اختلال ایجاد نماید.
مهمترین نکته ای که باید مد نظر قرار بگیرد، حفظ جای خالی دندان کنده شده است. در صورتی که هنوز دندان دائمی زیر آن در حال بیرون زدن نیست، باید جای خالی را با کمک وسیله ای به نام فضا نگه دار حفظ کنید تا هنگامی که دندان دائمی می‌خواهد بیرون بزند، جایگاه آن اشغال نشده باشد و مسیر آن باز باشد. بنابراین در صورتی که دندان شیری کودک کنده شده است، باید به دندانپزشک مراجعه کنید تا مشخص شود آیا نیازی به فضا نگه دار برای حفظ فضای قوس دندانی لازم است یا خیر. به این ترتیب از نیاز به درمان ارتودنسی در آینده جلوگیری میشود.
