در این نوشته می خوانید:
پالپکتومی چیست؟
پالپکتومی یک درمان دندانپزشکی است که در آن تمامی بافتهای پالپ دندان از تاج تا ریشه تخلیه میشود تا بافتهای ملتهب و عفونی حذف شده و نیاز به کشیدن دندان وجود نداشته باشد. پالپکتومی در دندانهای شیری و بعنوان درمان اورژانسی موقت در دندانهای دائمی انجام میشود.
پالپ چیست؟
دندان از بخش‌های مختلفی تشکیل شده است. بیرونی ترین بخش دندان لایه مینا و در زیر آن لایه عاج قرار دارد. بخش مرکزی دندان که حاوی رگهای خونی و عصبی و سلولهایی است که عاج را میسازند، پالپ نام دارد. پالپ تنها بخش زنده دندان است که مسئول رساندن مواد مغذی و تولید عاح و رشد دندان و همچنین منشأ احساس درد برای محافظت در مقابل جراحات، بیماری‌ها و مشکلات دندانی می‌باشد.
تفاوت پالپکتومی و پالپتومی چیست؟
در پالپکتومی تمامی محفظه پالپ از تاج تا ریشه تخلیه و ضد عفونی میشود اما در پالپتومی تنها بخشی از پالپ برداشته میشود که در تاج دندان قرار دارد تا از گسترش عفونت جلوگیری شود اما بخش سالم آن دست نخورده باقی می‌ماند. پالپکتومی زمانی انجام میشود که بافت پالپ در اثر پوسیدگی عمیق یا ضربه و جراحت، آسیب غیر قابل بازگشت دیده یا دچار نکروز (مرگ بافتها) شده است.
چه افرادی باید پالپکتومی انجام دهند؟
پالپکتومی معمولاً در کودکان انجام میشود که دچار پالپیت (التهاب پالپ) شده و دندان شان دچار نکروز شده و مرده است. پالپیت یک اصطلاح پزشکی است که به التهاب پالپ در اثر عفونت باکتریایی حاصل از پوسیدگی دندان گفته میشود. این وضعیت با درد تیر کشنده و حساسیت شدید به دمای سرد یا داغ مشخص شود. این درمان دندانپزشکی به ویژه برای افرادی انجام میشود که آبسه اطراف ریشه دندان دارند یا چرک در دندانشان وجود دارد.
چه عواملی باعث نیاز به پالپکتومی میشود؟
آسیب دیدگی و آبسه دندان معمولاً در اثر عواملی مانند پوسیدگی‌های عمیق و شل شدن پر شدگی بزرگ دندان اتفاق می‌افتد (چرا که دیگر پرشدگی نمی‌تواند جلوی نفوذ باکتری‌ها به داخل دندان را بگیرد). همچنین در صورت وارد آمدن ضربه و جراحت به صورت، ممکن است پالپ دندان آسیب ببیند.
پالپکتومی در دندانهای شیری میزان موفقیت بالایی در پیشگیری از گسترش عفونت و نکروز دندانهای مجاور دارد. جلوگیری از کشیدن دندان و همچنین برطرف شدن فوری دندان درد هدف اصلی پالپکتومی است. برای بیمارانی که پس از پالپکتومی کمی درد دارند، می‌توان مسکن استفاده کرد. پس از درمان اولیه باید بیماران چندین مرتبه به دندانپزشک مراجعه کنند تا مجرای ریشه پر شده و به رشد طبیعی دندان کمک شود.
پالپکتومی چگونه انجام میشود؟
چند روز پیش از پالپکتومی به صلاحدید و تشخیص دندانپزشک باید بیمار داروهای آنتی بیوتیک مصرف کند تا عفونت باکتریایی تحت کنترل قرار بگیرد، بخصوص در مواردی که آبسه تشکیل شده است.
ابتدا دندانپزشک بافتهای اطراف دندان را با بی حسی موضعی بی حس می‌کند تا بیمار در حین درمان راحت باشد. سپس سوراخی در تاج دندان دریل میشود تا دندانپزشک به محفظه عفونی پالپ دسترسی داشته باشد. عصب‌های داخل پالپ با استفاده از ابزاری به نام فایل، بریده شده و برداشته میشود. برای این کار (همانند درمان ریشه یا باصطلاح غلط و عامیانه عصب کشی) از مجموعه ای از فایل‌ها استفاده میشود. ابتدا از فایلی با قطر کوچک‌تر استفاده شده و سپس به تدریج از فایل‌های بزرگتر استفاده میشود تا اطمینان حاصل شود تمام ذرات و مواد عفونی تراشیده و برداشته میشود. سپس با استفاده از محلول هیپوکلریت سدیم مجرای ریشه شست و شو داده میشود تا تمامی ذرات و مواد آلوده خارج شود. پس از شست و شو، مجرای ریشه دندان و محفظه پالپ با مواد غیر قابل جذب پر میشود. در نهایت یک روکش بر روی دندان قرار داده شده و به آن چسبانده میشود تا موقتاً جایگزین دندان شود.
خطرات و عوارض احتمالی پالپکتومی
پالپکتومی عمل بسیار مشخص با میزان موفقیت بالا و احتمال بسیار کم عوارض جدی می‌باشد. با این حال در اینجا به عوارض آن اشاره می‌کنیم:
- واکنش به ماده بی حسی – ممکن است بیمار در اثر استفاده از ماده بی حسی دچار مشکلاتی مانند بی حسی لب‌ها، زبان و بافتهای مجاور شود اما این وضعیت ظرف چند ساعت پس از عمل برطرف میشود. با این حال در موارد نادر ممکن است بیمار به ماده بی حسی واکنش آلرژی نشان دهد.
- دندانی که تحت پالپکتومی قرار گرفته ممکن است در حین درمان دچار ترک یا شکستگی شود. این وضعیت می‌تواند منجر به آسیب دیدن بیشتر دندان و حتی نیاز به کشیدن آن شود.
- خونریزی زیاد – در صورتی که بیمار دچار مشکل پزشکی خاص باشد ممکن است دچار خونریزی شدید شود.
- عفونت محل درمان – ممکن است بافتها دچار عفونت شده و درد مجدد برای بیمار ایجاد کنند.
- محلول شوینده داخل دندان ممکن است تأثیر ناخواسته در بافتهای اطراف گذاشته و منجر به درد و تورم آنها شود.
- درد – در صورتی که دندانپزشک نتواند تمامی بافتهای نکروزی را خارج کند، این امکان وجود دارد که بیمار مجدداً درد را تجربه کرده و عفونت بخش‌های مجاور دندان گسترش پیدا کند.
- تغییر رنگ دندان – یکی از عوارض شایع پالپکتومی تغییر رنگ دندان است که به علت رنگ مواد پر کننده داخل دندان و چسب مورد استفاده اتفاق می‌افتد.
