لق شدن دندان های شیری: آنچه والدین باید بدانند

به عنوان والدین، اگر در مورد ساده ترین و قابل استطاعت ترین روش ها برای کشیدن دندان های شیری لق شده کودک خود آمادگی و اطلاعات کافی داشته باشید، می توانید وقتی زمان مناسب آن فرا برسد به کودک خود کمک کنید.

کودکان چه زمانی دندان های شیری خود را از دست می دهند؟

به طور میانگین، کودکان از حدود ۶ سالگی شروع به از دست دادن دندان های شیری خود می کنند. با این حال، این تنها یک سن میانگین است. برخی کودکان نخستین لق شدن دندان های خود را در سن ۴ سالگی، یا حتی در اواخر ۸ سالگی تجربه می کنند. با توجه به این دامنه وسیع، روش هایی وجود دارند که می توانید پیش بینی کنید کودک شما چه زمانی قرار است نخستین دندان شیری خود را از دست بدهد.

می توانیم از زمان بندی رویش نخستین دندان های شیری کودک به عنوان پیش بینی زمانی که نخستین دندان دائمی رشد خواهد کرد استفاده کنیم. سن میانگین برای رویش نخستین دندان شیری کودکان  ماهگی است. اگر کودک شما خیلی زود صاحب نخستین دندان شیری خود شود (حدود ۳ تا ۴ ماهگی)،  احتمال اینکه نخستین دندان دائمی آنها نیز زود (شاید حدود ۴ تا ۵ سالگی) بیرون بیاید زیاد خواهد بود. اگر نخستین دندان شیری کودک شما تا نزدیک ۱ سالگی بیرون نیاید، بنابراین نباید انتظار داشته باشید که نخستین دندان دائمی او تا نزدیکی های ۷ تا ۸ سالگی بیرون بیاید.

کودکان چه تعداد دندان از دست می دهند؟

همه انسان ها ۲۰ دندان شیری و ۳۲ دندان دائمی دارند. در طول دوران کودکی، ما ۲۰ دندان شیری را از دست می دهیم، که دندان های دائمی محکم تر، بزرگ تر، و بلندتر جایگزین آنها می شوند. کودکان نخستین دندان های شیری خود را حدود ۶ سالگی، و آخرین دندان شیری را حدود ۱۲ تا ۱۳ سالگی از دست می دهند. دندان های دائمی که جایگزین دندان های شیری می شوند دندان های “جانشین” نامیده می شوند. ۱۲ دندان دائمی باقی مانده (علاوه بر ۲۰ دندانی که جایگزین دندان های شیری می شوند) نخستین، دومین، و سومین دست از دندان های مولر دائمی هستند. بعلاوه، ما این دندان ها را به عنوان دندان های مولر شش سالگی، مولرهای ۱۲ سالگی، و دندان های عقل می شناسیم. دندان های مولر دائمی درون فضای خالی عقب دهان، پشت جایی که دندان های شیری وجود داشتد، رشد می کنند.

گرچه انسان ها به گونه خلق شده اند که ۲۰ دندان شیری و ۳۲ دندان دائمی داشته باشند، برخی استثناعات خاص برای این قانون وجود دارند. در برخی موارد، بدن ما تعداد کمتری دندان دائمی تولید می کند. اصطلاح تخصصی برای این شرایط “فقدان مادرزادی دندان” است. اگر یکی از دندان های دائمی به صورت مادرزادی وجود نداشته باشد، هیچ دندان دائمی وجود ندارد تا دندان شیری را رو به بیرون هل دهد. در برخی موارد، دندان های شیری تا بزرگسالی در جای خود باقی خواهند ماند. دندان هایی که بیشتر این اتفاق برای آنها رخ می دهد دومین دست از دندان های مولر هستند.

سوابق خانوادگی و ژنتیک نیز تأثیرگذارترین بخش در مشخص نمودن این هستند که آیا فرزند شما دچار فقدان مادرزادی دندان ها خواهد شد یا خیر. از دست دادن دندان ها می تواند موضوع بامزه برای یک مهمانی شام شکرگذاری خانوادگی باشد، زیرا شما می توانید حقایق جذابی در مورد سوابق دندانی خانواده بفهمید.

دندان های شیری با چه ترتیبی می افتند؟

در اکثر افراد، دندان های شیری به همان ترتیبی که رشد کرده اند می افتند. اولین دندانی که لق می شود دندان های پیشین مرکزی فک پایین هستند. از دست دادن دندان ها معمولاً به صورت دوتایی رخ می دهد، بنابراین وقتی دندان مرکزی سمت راست لق می شود، باید انتظار داشته باشید که دندان سمت چپی آن نیز طی هفته ها یا ماه های پیش رو، این روند را دنبال کند. پس از افتادن دندان های مرکزی پیشین فک پایین، دندان های بعدی معمولاً دندان های مرکزی پیشین فک بالا یا دندان های لترال فک پایین هستند. دندان های لترال دندان های کناری دو دندان مرکزی جلوی دهان هستند. افراد زیادی این دندان ها را “دندان های کناری” می نامند.

طی یک دوره حدوداً ۲ ساله (۶ تا ۸ سالگی)، باید انتظار داشته باشید که کودک شما ۸ دندان را از دست بدهد. این دندان ها چهار دندان جلویی فک های بالا و پایین هستند.

وقتی همه دندان های پیشین افتادند، و رویش دندان های دائمی داخل دهان آغاز شد، دسته بعدی دندان ها که می توانید انتظار داشته باشید که کودک شما آنها را از دست دهد، دندان های نیش فک پایین یا نخستین دندان های مولر شیری هستند. دندان های نیش و مولر طی یک دوره دو تا سه ساله می افتند. آخرین دندان هایی که می افتند، اغلب دندان های نیش فک بالا یا دندان های مولر دوم هستند.

مهم است توجه داشته باشید که برخی کودکان دندان های خود را با ترتیبی نسبتاً متفاوت از دست می دهند، مخصوصاً زمانی که نوبت به افتادن دندان های نیش و مولر می رسد. اگر این اتفاق برای کودک شما رخ داد، اصلاً نگران نشوید، زیرا تفاوت های زیادی در ترتیب استاندارد آن وجود دارد.

نکاتی برای کاهش درد ناشی از لق شدن دندان های شیری

غیر از زمان هایی که کودک در نتیجه یک ضربه یا تروما یک دندان از دست می دهد، زمانی که طول می کشد تا دندان ها لق شوند و در نهایت از دست بروند معمولاً چند ماه است. وقتی دندان های شیری ابتدا شروع به لق شدن می کنند، ممکن است کودک شما حتی متوجه هم نشود، و می تواند بدون هیچ شکایتی بخورد و بجود. با این حال، با لق تر و لق تر شدن دندان، گاز زدن داخل اشیاء سفت تر- سیب کامل، بلال، یا هویچ برای مثال- ممکن است موجب بروز ناراحتی خفیف یا حتی قابل توجهی شود. عموماً این در مورد دندان های جلویی صدق می کند که لق می شوند. وقتی دندان های مولر شیری لق می شوند، جویدن خوراکی های سفت تر یا تردتر مانند آجیل یا چوب شور ممکن است دشوارتر شود.

از آنجا که ریشه های دندان های شیری شروع به جذب شدن (حل شدن) می کنند، لبه های ریشه دندان شیری با جویدن و گاز زدن مکرر داخل لثه فشار وارد می کند. برای برخی کودکان، این باعث بروز ناراحتی موضعی می شود. اگر کودک شما دندان درد یا سوزش شدیدی را با لق شدن دندان های شیری تجربه کند، این دوره های ناراحتی اغلب با غذا خوردن همراه هستند. از کودک خود بخواهید در سمت مخالف دهان خود که دندان لق شده است غذا بجود، و از خوردن خوراکی های سفت و ترد اجتناب کند.

برخی کودکان نیز ممکن است شکایت کنند که مسواک زدن دندان های شیری لق شده باعث بروز درد می شود. به طور دقیق تر، این دندان نیست که درد دارد، بلکه لثه های اطراف دندان لق است که درد دارد. ناراحتی موضعی مرتبط با درد لثه ها می تواند به دلیل وجود پلاک زشاد یا بهداشت نامناسب دهان تشدید شود.

گرچه ممکن است پرهیز از مسواک زدن ناحیه اطراف دندان لق فریبنده باشد، اما بهترین و سریع ترین راه برای ایجاد احساس بهتر این است که برای زدودن پلاک و باکتری هایی که می توانند موجب بروز ژنژیویت و عفونت های لثه شوند به طور مرتب مسواک بزنید. نیاز نیست خیلی محکم مسواک بزنید. این کار را کاملاً آرام، اما دقیق انجام دهید.

اگر کودک شما هنوز در حال تجربه کردن درد ناشی از لق شدن دندان های شیری است، می توانید به عنوان یک راهکار موقتی به او داروهای مسکن بدون نسخه (مانند تیلنول یا موترین) بدهید.

اصلاً چرا دندان های شیری لق می شوند؟

دندان ها با ریشه های بلندی داخل فک جای گرفته اند. ریشه های اکثر دندان ها ۲ تا ۳ برابر بلندتر از خود تاج دندان ها هستند. بعلاوه، برخی دندان ها (دندان های مولر) چندین ریشه دارند، که استحکام بیشتری را فراهم می آورند. در اینجا به بیان چند حقیقت جذاب می پردازیم: دندان های مولر فک بالا ۳ ریشه دارند، در حالی که دندان های مولر فک پایین ۲ ریشه دارند. دندان های پیشین و نیش ها یک ریشه دارند.

وقتی جوانه دندان های دائمی شروع به رویش و بلندتر شدن می کند، آنها رو به سطح پیش می روند. این جابجایی رو به سطح، به ریشه ها دندان های شیری فشار وارد می کند، و باعث می شود ریشه ها کوتاه تر و جذب شوند. با نزدیک و نزدیک تر شدن دندان های دائمی به سطح، ریشه های دندان های شیری کوتاه و کوتاه تر می شوند، که باعث می شود دندان های شیری به تدریج لق تر شوند. یک دندان شیری تنها در صورتی لق خواهد شد که یک دندان دائمی آماده بیرون آمدن باشد.

وقتی زمان افتادن دندان شیری فرا می رسد، ریشه های دندان شیری به طور کامل جذب خواهند شد. به همین دلیل است که وقتی دندان ها می افتند، ما هرگز تکه های باقی مانده ریشه را مشاهده نمی کنیم.

استثناء اصلی برای این قانون این است که دندان ها در نتیجه در نتیجه زمین خوردن یا تصادف دچار تروما شوند. این نیروی ضربه می تواند موجب لق شدن دندان ها شود. بسته به وخامت حادثه، اغلب دندان های لق مجدداً در جای خود محکم خواهند شد، یا در موارد دیگر، نیروی ضربه ناشی از تروما ممکن است باعث شود دندان زودتر از زمان مورد انتظار از دست برود.

چقدر طول می کشد تا دندان دائمی بیرون بیاید؟

همانطور که در بالا اشاره شد، دندان های شیری زمانی لق می شوند و می افتند که دندان های دائمی برای بیرون آمدن آماده باشند. در بسیاری از موارد، وقتی دندان شیری می افتد، دندان های دائمی در سطح لثه ها قابل مشاهده هستند. اگر دندان های دائمی هنگام افتادن دندان های شیری قابل مشاهده باشند، هنوز هم ممکن است ۶ تا ۱۲ ماه طول بکشد تا دندان های دائمی به طور کامل داخل دهان جای بگیرند.

برای کودکانی که تعداد زیادی دندان دارند که فشرده هستند و همپوشانی دارند، اغلب ممکن است یک سال طول بکشد تا پس از افتادن دندان های شیری، دندان های دائمی کامل رشد کنند. علت آن است که، اکثر دندان های دائمی بزرگتر از دندان های شیری هستند؛ بنابراین ممکن است زمان بیشتری طول بکشد تا این دندان های بزرگ تر راه خود را از وسط لثه ها باز کنند و با زاویه صحیح در جای درست خود قرار بگیرند. در کودکانی که فضای کافی داخل دهان خود ندارند، ممکن است دندان های دائمی به صورت کج یا چرخیده رشد کنند.

دندان های کوسه ای در کودکان

“دندان کوسه ای” واقعی نیست، اما اصطلاح فنی است که اغلب زمانی استفاده می شود که دندان های دائمی در حال رویش هستند، در حالی که دندان های شیری هنوز در جای خود قرار دارند. نتیجه ایجاد دو ردیف دندان است، بنابراین به آنها “دندان کوسه ای” گفته می شود (زیرا کوسه ها دو ردیف دندان دارند). نواحی که بیشتر دچار این اتفاق می شوند، دندان های پیشین فک پایین هستند.

دلیل این اتفاق نیز نزدیک بودن موقعیت دندان های دائمی به زبان است، در حالی که دندان های شیری جلوتر می نشینند. گرچه ممکن است کمی ناراحت کننده (و عجیب) به نظر برسد، اما قانون کلی این است که کاری انجام ندهید و اجازه دهید دندان شیری به طور طبیعی بیفتد. اگر دندان شیری لق باشد، باز هم به طور معمول به صورت خود به خود می افتد. از آنجایی که دندان های دائمی بیشتر از طریق لثه بیرون می آیند، فشار زبان کمک می کند تا دندان های دائمی ناهماهنگ به سمت جلو و درون قوس دندانی جای بگیرند، بنابراین در موقعیت صیحیح قرار می گیرد.

از سوی دیگر، اگر دندان های دائمی به طور کامل رشد کرده باشند و دندان های شیری اصلاً لق هم نشده باشند، کشیدن آن توسط دندانپزشک آخرین راهکار برای رها شدن از شر آنها است. با این حال، باز هم نیاز نیست نگران شوید. اگر متوجه شدید که کودک شما دندان های کوسه ای دارد، تنها کمی زمان به آن بدهید. در اکثر موارد، دندان های شیری هنوز هم به صورت طبیعی خواهند افتاد؛ تنها ممکن است مدت بیشتری زمان ببرد.

تکان دادن دندان های شیری لق شده

اگر کودک شما متوجه شد یکی از دندان های شیری او لق شده است، بهترین کاری که می توان انجام داد این است شروع کند به تکان دادن آن! حتی اگر حرکات آن خیلی جزئی باشند، تکان دادن آن به صورت روزانه اجازه خواهد داد کودک شما دامنه لق شدگی آن را افزایش دهد و به افتادن آن کمک خواهد کرد و از بروز هر گونه غافلگیری جلوگیری خواهد کرد.

چگونه می توان دندان لق را تکان داد؟

وقتی حرف از حرکت “تکان دادن” به میان می آید، منظور تنها حرکات رو به عقب و جلو نیست که دندان لق را از لثه بیرون می آورد. چرخاندن دندان با حرکات ساعت گرد و سپس پاد ساعت گرد، حرکت فوق العاده دیگری است که اجازه خواهد داد دندان سریع تر بیفتد.

وقتی دندان های شیری خیلی لق می شوند و افتادن آنها نزدیک است، برخی نکات هستند که باید آنها را برای این اتفاق بزرگ رعایت کنید:

• قبل از کنده شدن آن، یک تکه یخ روی لثه های کنار آن قرار دهید. این کار به بی حس شدن لثه ها کمک می کند، و باعث می شود برای کودک راحت تر باشد.
• از یک دستمال تمیز برای خشک کردن دندان استفاده کنید. دندان های خی لغزنده تر هستند، در حالی که گرفتن دندان های خیس راحت تر است.
• دندان را در یک مسیر بچرخانید و آن را به مدت ۵ تا ۱۰ ثانیه نگهدارید. سپس آن را در مسیر مخالف بچرخانید و نگهدارید. نگهداشتن دندان در موقعیت چرخیدن، فیبرهای لثه را کش خواهد داد، و دندان را راحت تر از داخل لثه ها آزاد خواهد کرد.

وقتی زمان آن فرا برسد، درآوردن دندان شیری به نوعی مانند کندن یک چسب زخم است. ممکن است لحظه ای غافلگیر کننده باشد، اما یک چرخش نهایی سریع اغلب برای انجام کار کافی است.

غذاهایی که می توانند کمک کنند دندان های شیری راحت تر بیفتند

اینکه کودک شما چیزی بخورد و به صورت تصادفی باعث شود دندان شیری او بیفتد، یا اگر قصداً بخواهد یک دندان شیری لق خود را سریع تر بکند، غذاهای خاصی هستند که می توانند کمک کنند روند از دست دادن دندان سریع تر اتفاق بیفتد.

برای دندان های شیری لق جلوی دهان، گاز زدن غذاهای سفت تر با دندان های جلوی دهان باعث خواهد شد دندان های لق داخل لثه بیشتر حرکت کند و جابجا شود. این حرکات مانند جابجایی های بزرگ هستند. گاز زدن داخل سیب کامل یا خوردن ذرت از روی بلال از جمله این خوراکی ها هستند. حتی گاز زدن هویچ یا یک باگت سفت می تواند حرکات مشابهی ایجاد کند تا کمک کند دندان های لق سریع تر بیفتند.

همانقدر که ما از اعتراف آن متنفریم، آبنبات های جویدنی و چسبناک چیزهای خوبی برای کمک به افتادن دندان های مولر لق شده هستند. کارامل ها و آبنبات های تافی به اندازه کافی چسبناک هستند، با جویدن مکرر، چسبندگی آن می تواند باعث بیرون کشیدن دندان لق شود. فقط اطمینان حاصل کنید که کودک پس از خوردن آنها مسواک می زند.

وقتی دندان شیری کودک بیرون نمی آید چه باید کرد؟

اگر کودک شما همه چیز را امتحان کرده است اما هنوز هم دندان شیری او نیفتاده است، دو گزینه وجود دارند.

گزینه اول: زمان بیشتری به آن بدهید و تکان دادن آن را در منزل ادامه دهید؛ یا

گزینه دوم: با دندانپزشک کودک خود تماس بگیرید و نظر او را در مورد کشیدن دندان شیری کودکتان در مطب بپرسید. دندانپزشکان کودکان داروها و ابزارهای خاصی برای کشیدن دندان دارند که کمک می کنند کشیدن دندان های شیری بسیار راحت و ساده انجام شوند.

نیفتادن دندان شیری به دلیل انکیلوز یا جوش خوردن آن با استخوان فک

انکیلوز دندان عبارت است از اتصال یا پیوند دائمی ریشه دندان با استخوان فک. به همین دلیل دندان انکیلوز شده دیگر نمی تواند هیچ تکانی بخورد. این اتفاق ممکن است حتی برای دندان های شیری نیز رخ دهد در نتیجه یا دندان شیری نسبت به دندان های دیگر پایین تر می ماند (دندان هایی هستند که همراه با دندان های دیگر بالا نمی آیند)، یا اینکه دیگر قادر نیست بیفتد تا دندان دائمی زیرین جای آن را بگیرد. در نتیجه، ممکن است مشکلات قابل توجهی در روند رویش دندان، اغلب با تحلیل شدید استخوان و جابجایی دندان های شیری و دائمی بوجود بیاید.

هنوز علت بروز این مشکل کاملاً شناخته شده نیست، اما اغلب در نتیجه وارد شدن ضربه به دندان، الیاف پریودنتال لیگامان دچار آسیب می شود و وقتی این بافت اطراف دندان نباشد استخوان جای آن را پر می کند و به تدریج به دندان می رسد. از آنجا که استخوان و دندان از نظر بافت به یکدیگر شباهت دارند با یکدیگر پیوند (یا اصطلاحاً جوش می خورند) در نتیجه دندان به استخوان فک متصل می شود. این شرایط اغلب هیچ درد یا علائمی ندارد و تنها وقتی عکس رادیوگرافی با اشعه ایکس گرفته می شود، یا درمان ارتودنسی برای جابجا کردن دندان ها انجام می شود، می توان به این مشکل پی برد.

تنها راه برای رهایی از این مشکل کشیدن دندان با کمک جراحی است.