خشکی دهان: علل، عوارض و درمان های آن

خشکی دهان گاهی اوقات می تواند در صورت کمبود آب بدن یا احساس اضطراب شدید رخ دهد. اما وقتی دهان شما همیشه خشک است (زروستومیا)، می تواند به یک بیماری زمینه ای اشاره داشته باشد. برخی داروها نیز می توانند باعث آن شوند. زروستومیا در صورت عدم درمان، شما را در برابر پوسیدگی دندان، بیماری لثه و سایر مشکلات دندانی آسیب پذیرتر می کند.

زروستومیا (خشکی دهان) چیست؟

زروستومیا (خشکی دهان) احساسی است که ممکن است هنگام کمبود بزاق (تف) احساس کنید. غدد بزاقی در دهان شما بزاق تولید می کنند تا دهان شما را روان کنند و به تمیز نگه داشتن آن کمک کنند.

خشکی گاه به گاه دهان طبیعی است. به عنوان مثال، وقتی آب بدن شما کم است، دهان شما خشک می شود. اما خشکی مزمن دهان (وقتی دهان شما همیشه خشک است) می تواند به یک بیماری زمینه ای اشاره داشته باشد. اغلب، زروستومیا یک عارضه جانبی برخی داروها، از جمله آنتی هیستامین ها، ضد احتقان ها و برخی داروهای ضد افسردگی است.

زروستومیا (خشکی دهان) چقدر شایع است؟

خشکی دهان شایع است و تقریباً از هر ۵ نفر، ۱ نفر به آن مبتلا می شود. خطر ابتلا به خشکی دهان با بالا رفتن سن افزایش می یابد.

علائم خشکی دهان (زروستومیا) چیست؟

علامت بارز خشکی دهان، احساس چسبندگی در دهان به دلیل کمبود بزاق است. هنگام صحبت کردن، ممکن است احساس کنید زبان شما به سقف دهان شما چسبیده است.

سایر علائم احتمالی خشکی دهان عبارتند از:

• بوی بد دهان.
• گلودرد مداوم.
• مشکل در غذا خوردن، صحبت کردن یا بلعیدن.
• احساس خشکی در بینی.
• گرفتگی صدا.
• افزایش تشنگی.
• زخم یا درد لب، زبان و دهان.
• اختلالات چشایی.
• مشکل در استفاده از دندان مصنوعی.
• علائم شدیدتر می توانند شامل موارد زیر باشند:
• پوسیدگی دندان.
• خشکی چشم و پوست.
• بثورات پوستی.
• درد مفاصل.

چه چیزی باعث خشکی دهان (زروستومیا) می شود؟

زروستومیا زمانی اتفاق می افتد که چیزی باعث شود غدد بزاقی شما بزاق کمتری تولید کنند.

علل خشکی دهان عبارتند از:

• داروهای خاص.
• بیماری های زمینه ای.
• پرتو درمانی، بویژه برای سرطان سر و گردن.
• داروهای شیمی درمانی.
• کم آبی بدن.
• تنفس دهانی.

داروهایی که باعث خشکی دهان می شوند

صدها دارو (تجویزی و بدون نسخه) می توانند تولید بزاق بدن شما را کاهش دهند. اگر اطلاعات همراه داروی خود را بررسی کنید، ممکن است عبارت “خشکی دهان” را به عنوان یک عارضه جانبی مشاهده کنید.

برخی از داروهایی که باعث خشکی دهان می شوند عبارتند از:

• داروهای ضد اضطراب و داروهای ضد افسردگی.
• آنتی کولینرژیک ها (داروهایی که برای درمان بیماری هایی مانند بی اختیاری ادرار، مثانه بیش فعال و اختلال انسدادی مزمن ریوی استفاده می شوند).
• آنتی هیستامین ها، ضد احتقان ها و برخی داروهای مسکن.
• داروهای خاص برای فشار خون بالا.
• داروهای بیماری پارکینسون.
• مشکلات سلامتی که باعث خشکی دهان می شوند.

بیماری هایی که باعث خشکی دهان می شوند

برخی از بیماری های پزشکی بیشتر احتمال دارد باعث خشکی دهان شوند، از جمله:

• سنگ های بزاقی (سیالولیتیازیس).
• التهاب غدد بزاقی (سیالادنیت).
• دیابت.
• بیماری آلزایمر.
• سکته مغزی.
• سندرم شوگرن.

عوارض خشکی دهان (زروستومیا) چیست؟

وقتی خشکی دهان مزمن دارید، احتمال ابتلا به موارد زیر بیشتر است:

• حفره های دندانی.
• بیماری لثه.
• زخم های دهانی.
• ترک لب ها.
• برفک دهان.

دندانپزشک چگونه می تواند خشکی دهان شما را تشخیص دهد؟

دندانپزشک در طول معاینه، به دنبال علائم خشکی دهان خواهد بود. به عنوان مثال، زبان و داخل گونه های شما ممکن است به جای صاف، براق و مرطوب بودن، خشک و بافت دار به نظر برسند. برای دیدن میزان بزاق تولیدی شما، دندانپزشک ممکن است با یک تکه گاز استریل اطراف غدد بزاقی شما را تمیز کند. آنها همچنین به دنبال علائم پوسیدگی و بیماری لثه خواهند بود که هر دو می توانند در نتیجه خشکی دهان رخ دهند.

ارائه دهندگان خدمات درمانی چگونه خشکی دهان (زروستومیا) را درمان می کنند؟

هدف اصلی درمان خشکی دهان افزایش تولید بزاق است. این به نوبه خود خطر پوسیدگی دندان و بیماری لثه را کاهش می دهد. درمان خاص خشکی دهان به علت اصلی آن بستگی دارد. به عنوان مثال، اگر پزشک شما مشکوک به ایجاد خشکی دهان با دارویی باشد، بررسی می کند که آیا می تواند دوز مصرفی شما را تنظیم کند یا خیر. یا ممکن است بتوانید به طور کلی داروی دیگری را جایگزین کنید. (قبل از قطع مصرف دارو، همیشه باید با پزشک خود صحبت کنید.) اگر خشکی دهان به عنوان علامتی از یک بیماری ایجاد شده است، درمان مشکل اصلی ممکن است کمک کند.

سایر گزینه های درمانی عبارتند از:

• قرص های مکیدنی قوی برای خشکی دهان مانند سوربیتول Sorbitol (نیومویزین Numoisyn).
• محرک های تولید بزاق مانند سویملینCevimeline (اووکساک Evoxac) و پیلوکارپینPilocarpine  (سالاژن Salagen).
• ترمیم غدد بزاقی با جراحی (کمتر رایج).

آیا خشکی دهان از بین می رود؟

شما می توانید با درمان، علائم خشکی دهان را با موفقیت مدیریت کنید. و در برخی موارد، خشکی دهان ممکن است به طور کامل از بین برود. در بیشتر موارد، برای یافتن راه حل، به آزمون و خطا نیاز است. پزشک شما ممکن است داروهای شما را تنظیم کند. یا اگر مشکوک به بیماری زمینه ای باشد، ممکن است شما را به یک متخصص ارجاع دهد.

بهترین کاری که می توانید انجام دهید این است که با پزشک خود در تماس باشید و در مورد هرگونه علائم جدید به او اطلاع دهید. در بسیاری از موارد، دندانپزشک و پزشک مراقبت های اولیه شما برای یافتن درمان مناسب با هم همکاری خواهند کرد.

آیا می توانم از خشکی دهان (زروستومیا) جلوگیری کنم؟

درمان معجزه آسایی برای خشکی دهان وجود ندارد، اما کارهایی وجود دارند که می توانید برای کاهش خطر ابتلا به آن انجام دهید. مهمتر از همه، بهداشت دهان و دندان را رعایت کنید و مرتباً برای تمیز کردن و معاینه به دندانپزشک خود مراجعه کنید.

علاوه بر این، این درمان های خشکی دهان را در منزل امتحان کنید:

• آدامس بدون قند بجوید تا تولید بزاق تحریک شود.
• یخ های مکعبی یا بستنی یخی بدون قند بمکید.
• از دهانشویه مخصوص خشکی دهان (مانند بیوتین Biotene) استفاده کنید.
• در صورت امکان از ضد احتقان ها و آنتی هیستامین ها خودداری کنید.
• قبل از بلعیدن کپسول یا قرص، جرعه جرعه آب بنوشید. این به مرطوب شدن دهان شما کمک می کند.
• داروهایی را که باعث خشکی دهان می شوند، صبح ها مصرف کنید، نه شب ها. خشکی دهان در شب احتمال بیشتری دارد که باعث پوسیدگی و سایر مشکلات دندانی شود.
• از دستگاه بخور سرد استفاده کنید، بخصوص اگر شب ها از راه دهان نفس می کشید.
• مرطوب کننده لب را دم دست داشته باشید.
• آب فراوان بنوشید.

باید سعی کنید از موارد زیر اجتناب کنید:

• سیگار کشیدن.
• نوشیدنی های گازدار.
• نوشیدنی های حاوی الکل.
• غذاهای اسیدی، تند، خشک و شیرین.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنم؟

هر کسی گاهی اوقات دچار خشکی دهان می شود. اما وقتی خشکی دهان مداوم دارید، وقت آن است که با پزشک تماس بگیرید. تشخیص و درمان زود هنگام می تواند علائم شما را قبل از بدتر شدن کاهش دهد.

چه سؤالاتی باید از پزشک بپرسم؟

اگر خشکی دهان دارید، در اینجا چند سؤال وجود دارند که می توانید از پزشک خود بپرسید:

• چه چیزی باعث خشکی دهان می شود؟
• آیا باید داروهایم را تغییر دهم یا دوز آنها را تنظیم کنم؟
• آیا بیماری زمینه ای دارم که به درمان نیاز داشته باشد؟
• هر چند وقت یکبار باید جرمگیری دندان را انجام دهم؟
• چه محصولاتی برای خشکی دهان توصیه می کنید؟

سؤالات متداول دیگر

چرا با وجود نوشیدن آب زیاد، دهانم خشک است؟

اگر دهان شما پس از نوشیدن آب فراوان همچنان خشک است، ممکن است به خشکی دهان مبتلا باشید. این بدان معناست که غدد بزاقی شما به اندازه کافی بزاق تولید نمی کنند – بنابراین حتی با وجود هیدراته ماندن، دهان شما همچنان خشک است.

سخن پایانی

طبیعی است که هر از گاهی دهان شما خشک شود. اغلب، این روش بدن شماست که به شما می گوید آب بیشتری بنوشید. اما اگر همیشه خشکی دهان دارید، ممکن است به خشکی دهان مبتلا باشید. خشکی دهان ممکن است بی ضرر به نظر برسد. اما با گذشت زمان، می تواند به دندان ها و لثه های شما آسیب برساند. مراجعه به پزشک در اولین نشانه مشکل بسیار مهم است. آنها می توانند علت علائم شما را پیدا کرده و یک طرح درمان شخصی برای کمک به شما طراحی کنند.