در این نوشته می خوانید:
بخشی از دندان که بالای لثه قرار دارد و سفید رنگ است، تاج و بخشی از آن که در زیر لثه و در داخل استخوان فک قرار داشته و به عنوان پایه و لنگر دندان عمل میکند، ریشه نام دارد. ساختار دندان از چندین بخش مختلف و مجزا تشکیل شده است.
بخشهای مختلف تشکیل دهنده دندان
- مینا: لایه مینا بیرونی ترین سطح دندان بوده و سفید رنگ است. مینا مقاوم‌ترین ماده بدن انسان است. عملکرد اصلی مینا محافظت از دندان می‌باشد.
- سمنتوم: در بخش ریشه دندان به جای مینا، لایه ای به نام سمنتوم وجود دارد که از ریشه محافظت می‌نماید. توجه داشته باشید که سمنتوم از مینا نرمتر است و تنها راه محافظت از آن رعایت بهداشت لثه می‌باشد. این لایه به رنگ زرد روشن بوده و معمولاً توسط لثه و استخوان پوشش داده می‌شود. اما در صورت عدم رعایت بهداشت مناسب لثه پس‌روی کرده و در نتیجه سمنتوم در معرض هجوم باکتری‌ها قرار می‌گیرد.
- عاج: لایه عاج درست در زیر مینا قرار دارد. عاج نرمتر از مینا بوده و رنگ آن مات مایل به زرد است. در داخل لایه عاج تونل‌هایی به نام توبول قرار دارد.
- پالپ: بخش مرکزی دندان که حاوی رگهای خونی و عصبی است و تنها بخش زنده دندان محسوب می‌شود پالپ نام دارد. در دوران رشد دندان، وظیفه پالپ تأمین مواد مغذی لازم برای رشد می‌باشد.
- رباط پریودنتال: اتصال دندان به استخوان فک از طریق رشته هایی به نام رباط پریودنتال انجام می‌شود. رباط پریودنتال قابلیت حرکت به دندان میبخشد.
انواع دندان از نظر سن رویش و ساختار کلی
به طور کلی همه انسان‌ها ۲۰ دندان شیری و ۳۲ دندان دائمی دارند. دندانهای شیری از حدود شش ماهگی شروع به رویش و بیرون زدن از لثه میکنند و از حدود شش سالگی روند جایگزینی آنها با دندانهای دائمی آغاز می‌شود. با این حال باید بدانید رشد دندان‌ها از مدت‌ها قبل از این که آنها را بتوانید در دهان مشاهده کنید، آغاز می‌شود. برای مثال اگر چه اولین دندان کودک را معمولاً در شش ماهگی مشاهده می‌کنید، اما عملاً در اوایل سه ماهه دوم بارداری رشد آن آغاز شده است. ابتدا تاج دندان شکل می‌گیرد در حالی که ریشه هنوز حتی پس از بیرون زدن تاج، در حال رشد است. در حدود ۲.۵ تا ۳ سالگی همه دندان شیری در دهان وجود داشته و تا شش سالگی می‌مانند. بین شش تا دوازده سالگی فرایند افتادن دندان‌ها انجام می‌شود.
دندان‌ها به صورت متقارن رشد میکنند این معنی که دندان آسیاب سمت چپ فک بالا هم زمان با دندان آسیاب سمت راست فک بالا رشد می‌نماید.
انواع دندان از نظر عملکرد و موقعیت در دهان
به طور کلی از نظر ساختار و عملکرد دندان‌ها به پنج نوع اصلی تقسیم می‌شوند:
- دندانهای جلویی: اکثر افراد هشت دندان در جلوی دهان (فک بالا و پایین) دارند. با این دندان‌ها غذا را گاز میگیریم. دندانهای جلویی معمولاً اولین دندان‌هایی هستند که از لثه بیرون میزنند.
- دندانهای نیش: دندانهای نیش به دندانهای مجاور دندانهای جلویی گفته می‌شود که در بسیاری از موارد نوک آنها تیزتر از دندانهای دیگر است تا غذا را بریده و پاره کند. دندانهای نیش شیری معمولاً بین ۱۶ تا ۲۰ ماهگی بیرون میزنند. اغلب دندانهای نیش بالایی زودتر از دندانهای نیش پایینی رشد میکنند اما ترتیب رشد آنها در دندانهای دائمی برعکس است و دندانهای نیش پایینی از حدود ۹ سالگی بیرون زده و دندانهای نیش بالایی از حدود ۱۱ تا ۱۲ سالگی از لثه رویش میکنند.
- دندانهای آسیاب کوچک: دندانهای آسیاب کوچک که به آنها پره مولر نیز گفته می‌شود، برای جویدن و آسیاب کردن غذا استفاده می‌شوند. افراد بزرگسال چهار دندان آسیاب کوچک در طرفین دهان دارند (در فک بالا و پایین). دندان آسیاب کوچک شیری وجود ندارد و اولین دندان آسیاب کوچک در حدود ۱۰ سالگی از لثه بیرون می‌زند و تقریباً یک سال پس از آن دندان دوم رویش میکند. این دندان‌ها به جای دندانهای آسیاب شیری اول و دوم درمی‌آیند.
- دندانهای آسیاب بزرگ: دندانهای آسیاب بزرگ که به آنها مولر نیز گفته می‌شود، برای جویدن و آسیا کردن غذا طراحی شده اند. دندانهای آسیاب شیری بین ۱۲ تا ۲۸ ماهگی از لثه بیرون میزنند و همان طور که گفته شد دندانهای آسیاب کوچک اول و دوم جایگزین آنها می‌شوند. دندانهای آسیاب بزرگ دائمی چهار عدد هستند و جایگزین هیچ دندان شیری نمی‌شوند بلکه در پشت آنها در انتهای دهان رویش میکنند. اولین دندان آسیاب بزرگ دائمی در حدود ۶ سالگی بیرون می‌زند (پیش از افتادن دندانهای آسیاب شیری) در حالی که دندان آسیاب بزرگ دائمی دوم حدود ۱۱ تا ۱۳ سالگی رشد میکند.
- دندانهای عقل: دندانهای عقل که به آنها دندان مولر سوم نیز گفته می‌شود، آخرین دندانهای آسیاب هستند که از لثه بیرون میزنند. این دندان‌ها در انتهای دهان قرار دارند و معمولاً در اوایل دهه ۲۰ زندگی رشد میکنند. برخی افراد کلاً دندان عقل در نمی آورند. افرادی هم که دندان عقل
