پر کردن یا روکش دندان؟

کاملاً طبیعی است که در میان انواع گزینه های مختلف درمان دندانپزشکی سردرگم شوید زیرا برای حل هر مشکل در دهان گزینه های متعددی وجود دارد. اما زمانی که یک حفره ی دندان گسترش می یابد ممکن است دندانپزشک به شما پیشنهاد دهد دندان شما پر شود یا روی آن روکش قرار گیرد.  اما با مطالعه ی این مطلب متوجه خواهید شد برای چه مشکلاتی از روکش دندان و کدامیک از مشکلات با پر کردن دندان برطرف می شوند و برای هر شرایطی کدام یک بهترین گزینه است. اما پیش از آن به توضیح فرایندهای قرار دادن روکش روی دندان و پر کردن آن خواهیم پرداخت.

روکش دندان چیست؟

روکش دندان دندانی مصنوعی است که از پرسلاین یا سرامیک ساخته شده است. روکش مستقیماً روی دندان موجود قرار می گیرد و از آن در برابر پوسیدگی بیشتر یا آسیب به اعصاب داخلی دندان محافظت می کند. گاهی اوقات روکش ها به یکدیگر اسپلینت می شوند تا به یک بریج تبدیل شوند و جایگزین فضای به جا مانده از افتادن یک دندان شوند. روکش ها گزینه های دائمی هستند که تقریباً همه ی افراد استطاعت استفاده از آنها را دارند و تمیز کردن و نگهداری از آنها ساده است.

پر کردن دندان چگونه انجام می شود؟

در صورت پوسیدگی شدید دندان از روکش دندان استفاده می شود، اما برای ترمیم دندان هایی که تنها یک پوسیدگی کوچک در آنها مشاهده می شود می توان آنها را پر کرد. دندان را می توان با مواد مختلفی پر کرد، از جمله، آمالگام، پرسلاین، طلا یا رزین که کاملاً مانند دندان طبیعی به نظر می رسند.

عوامل تأثیر گذار روی انتخاب نوع درمان

مشخص نمودن اینکه قرار دادن روکش روی دندان بهتر است یا پر کردن آن، همیشه کار ساده ای نیست. در برخی موارد، بهترین گزینه یک روکش کوچک و جزئی به نام آنله است. دندانپزشک در نهایت بر اساس عوامل مختلف تصمیم می گیرد از کدام روش درمان استفاده کند. این عوامل عبارتند از:

شرایط دندان باقی مانده

استحکام و سلامت ساختار دندان باقی مانده از اهمیت بالایی برخوردار است. در صورتی که بخش بزرگی از دندان باقی مانده باشد و شکل خوبی داشته باشد، پر کردن دندان با استفاده از کامپوزیت راهکاری با دوام خواهد بود. در صورتی که دندان باقی مانده شکننده باشد، یک روکش کوچک می تواند به عنوان ساختار از دست رفته ی دندان عمل کند. بعلاوه، روکش دندان می تواند استحکام دندان در برابر ترک و شکستگی را افزایش دهد. در صورت شکسته شدن دندان ممکن است انجام درمان ریشه (عصب کشی) ضروری باشد. در موارد حادتر، دندان باید کشیده شود.

پوسیدگی یا شکستگی دندان

در صورتی که این احتمال وجود داشته باشد که بیمار از شکستگی دندان یا پوسیدگی آن رنج ببرد، احتمال ایجاد حفره نیز بالاتر خواهد بود. برخی دیگر از افراد با دندان های خود بد برخورد می کنند یا بایت سنگینی دارند. در چنین مواردی استفاده از روکش دندان معقول تر است زیرا در چنین شرایطی احتمال شکسته شدن دندان، از دست رفتن دندان یا نیاز به عصب کشی دندان افزایش خواهد یافت.

در صورتی که بیمار تصمیم بگیرد روکش دندان را انتخاب کند و پس از قرار گرفتن آن روی دندان، به درستی از آن مراقبت کند، این روکش می تواند حداقل بیش از یک دهه و نیم دوام داشته باشد. علاوه بر این، می توان روکش ها را با بریج ها ترکیب کرد تا برای جویدن و خوردن غذا استحکام دندان افزایش یابد.

دیگر عوامل

علاوه بر شرایط خود دندان و میزان شکستگی یا پوسیدگی آن، عوامل دیگری نیز هستند که روی تصمیم گیری دندانپزشک برای انتخاب گزینه ی درمان تأثیر گذار هستند. از جمله:

• عادت به فشردن یا ساییدن دندان ها روی یکدیگر
• شکستگی داخلی دندان
• مطلوبیت نتیجه ی درمان
• سلامت عمومی بیمار
• میزان بودجه ی بیمار برای درمان

چه زمانی پر کردن دندان کفایت می کند؟

روکش دندان برای درمان شرایطی مانند پوسیدگی قابل توجه دندان و پر کردن دندان برای ترمیم دندان هایی که کمتر آسیب دیده اند مناسب است. تفاوت دیگری که بین این دو شرایط دهانی وجود دارد این است که روکش دندان در اصل یک پوشش یا محافظ برای دندان است. برای قرار دادن روکشی که به طور مستقیم روی دندان قرار می گیرد ارتفاع و نیز حجم دندان از اطراف کاسته می شود و یک پوشش یکپارچه روی دندان چسبانده می شود تا به طور کامل جایگزین ساختار برداشته شده ی دندان شود و دندان را به اندازه ی قبل محکم کند. در حالی که پر کردن دندان عبارت است از تخلیه ی بخش های پوسیده ی داخل دندان، پاکسازی دندان و در انتها پر کردن حفره ی آن. پر کردن دندان برای افرادی ایده آل است که تمایل دارند تا حد امکان ساختار طبیعی دندان خود را حفظ کنند. در این روش، بهتر از دیگر راهکارهای سلامت دهانی، دندان سیل می شود، بعلاوه برای دندان استحکامی فراهم می آورد که امکان شکست دندان و دو نیم شدن آن به صفر خواهد رسید.

بیمارانی که دندان آنها به یک ترمیم جزئی نیاز دارد می توانند از پر کردن دندان با مواد کامپوزیت بهره مند شوند که به دندان می چسبند و ظاهر آن را به خوبی بهبود می دهد. دندان هایی که با رزین کامپوزیت پر می شوند ظاهری کاملاً شبیه دندان های طبیعی دارند. بنابراین، نیاز نیست نگران ظاهر دندان خود پس از پر شدن آن باشید. نتیجه ی نهایی، ظاهر کاملاً طبیعی دندان ها خواهد بود یه از یکپارچگی و تقارن خاصی برخوردار خواهد بود. هیچ کس متوجه پر شدگی دندان های شما نخواهد شد مگر اینکه از فاصله ی خیلی نزدیک دندان های شما را بررسی کند.

انواع روکش دندان

روکش های دندانی سالیان سال برای ترمیم و اصلاح دندان های شکسته، ترک خورده، یا ساییده شده استفاده می شده اند. به مرور زمان، مواد جدیدی برای استفاده در ساخت روکش های دندانی ابداع شده اند. هر یک از مواد جدید و قدیمی در مقایسه با مواد دیگر مزایا و معایب خاص خود را دارند. هنگام انتخاب مواد درست و مناسب برای روکش های دندانی، برخی فاکتورهای مهم هستند که باید مد نظر قرار بگیرند:

• هزینه
• زیبایی
• دوام
• مناسب و متناسب بودن مواد
• متناسب بودن با دندان های روبرو
• قابل چسباندن بودن یا نبودن مواد
• دشواری و مواد مورد نیاز برای چسباندن مواد
• مقدار آماده سازی لازم برای دندان

همه این عوامل و عوامل دیگر نقش مهمی در تصمیم گیری برای انتخاب مواد برای ساخت روکش دندان ایفا می کنند. در این مقاله قصد داریم به معرفی انواع موادی بپردازیم که برای ساخت روکش استفاده می شوند و در ادامه از مزایا و معایب آنها برای شما بگوییم.

روکش هایی که با فلز ساخته می شوند

در این دسته روکش ها دو گزینه در دسترس است: اولی روکش های استاندارد پرسلاین روی چارچوب فلزی هستند. این نوع روکش ها به گونه ای طراحی شده اند که با دندان های مجاور تطبیق کامل دارند و عموماً با چسب مخصوص در جای خود ثابت می شوند. نوع دوم روکش های تمام فلزی هستند- که آنها نیز می توانند به دو دسته تقسیم شوند، روکش های تمام طلا، و روکش های فلزی که هیچ طلایی در آنها استفاده نمی شود.

روکش های طلا

قبل آنکه پرسلاین در دندانپزشکی در دسترس باشد، روکش های طلا مواد استانداردی بودند که استفاده می شدند.

مزایا

• تناسب بسیاری عالی– شاید تاکنون بهترین موادی هستند که دندانپزشک ها از نظر تناسب آنها با دندان استفاده کرده اند.
• ضریب ساییدگی همسطح– روکش های طلا با سرعتی نزدیک به مینای دندان ها ساییده می شوند- به عبارت دیگر، به مرور زمان، مینای دندان در مقابل طلا دچار ساییدگی می شود و یکدیگر را به صورت همسطح، شبیه مینای دندان در مقابل مینای دندان، ساییده می کنند.
• زیبایی و ظاهر– بسته به اینکه در کجا استفاده می شوند، و چه کسی به روکش نگاه می کند، طلا می تواند مثبت یا منفی باشد.
• برای دندان ها بی خطرتر هستند– به طور کلی روکش طلا به تراش حجم کمتری از دندان نیاز دارد، زیرا طلا می تواند خیلی نازک ساخته شود و کاهش و تراش کمتر از دندان می تواند برای آن خطر کمتری ایجاد کند.
• قرار گیری راحت تر– روکش های طلا با استفاده از چسب های سنتی روی دندان قرار می گیرند، که استفاده و پاکسازی آنها برای دندانپزشک راحت تر است.
• استحکام– دست آخر اینکه، روکش های طلا بسیار محکم هستند زیرا مانند روکش های سرامیکی یا پرسلاین لب پر یا شکسته نمی شوند.

روکش های تمام طلا گزینه هایی فوق العاده هستند.

معایب

• هزینه– امروزه، هزینه روکش های تمام طلا مهم ترین نقطه ضعف آنها محسوب می شود زیرا قیمت طلا افزایش زیادی پیدا کرده است و بیمه نیز اختلاف هزینه های اضافی بین روکش های طلا و روکش های استاندارد را تقبل نمی کند، بنابراین خودتان مجبور به پرداخت مابه تفاوت خواهید بود.
• زیبایی و ظاهر– همانطور که در بالا اشاره شد، بسته به اینکه این نوع روکش ها در کجا استفاده می شوند و چه کسی روکش را می بیند، طلا می تواند مثبت یا منفی باشد.

روکش های پرسلاین روی چارچوب فلزی یا PFM

روکش های پرسلاین روی چارچوب فلزی یا PFMها روکش های استاندارد در دنیای دندانپزشکی امروز محسوب می شوند.

مزایا

• استحکام– این نوع روکش از استحکام کافی برخوردار است که آن هم به دلیل لایه فلزی است که روی دندان را پوشش می دهد.
• زیبایی– این نوع روکش، به خاطر پرسلاین به کار رفته در لایه رویی آن، از زیبایی ظاهری خوبی برخوردار است.
• قرار دهی راحت: روکش های PFM درست مانند روکش های طلا با چسب روی دندان ها قرار داده می شوند. روکش های پرسلاین بر پایه فلز به درستی روی دندان قرار می گیرند، هرچند تناسب آنها به خوبی روکش های تمام طلا نیست.

معایب

• قابل مشاهده بودن حاشیه های روکش– در صورتی که به خاطر تحلیل رفتن لثه ها، حاشیه های روکش از قسمت های خط لثه قابل مشاهده باشند، از نظر زیبایی برای روکش مشکل بوجود می آید، زیرا اغلب در قسمت های لبه حاشیه یک خط تیره وجود دارد.
• گاهی اوقات زیبایی نیز می تواند با مشکل مواجه شود، زیرا لایه فلز باید با استفاده از لایه های اضافی پرسلاین پنهان شود تا قبل از افزودن پرسلاین برای زیبایی، فلز پنهان شود.
• ممکن است ظاهر غیر طبیعی داشته باشد– فلز زیر پرسلاین اجازه نمی دهد نور، مانند دندان های طبیعی یا روکش های سرامیکی بدرخشد، بنابراین، دستیابی به یک ظاهر طبیعی تر دشوارتر است.
• تراش بیشتر از حجم دندان– روکش های پرسلاین در مقایسه با روکش های طلا، نیاز به تراش بیشتری از حجم دندان دارند بنابراین برخورد آنها با دندان چندان دوستانه نیست. از آنجا که پرسلاین بر پایه فلز PFM امروزه روکش های استاندارد تلقی می شوند، اقتصادی ترین روکش های موجود تلقی می شوند.

روکش هایی که بدون فلز ساخته می شوند

در این دسته روکش ها نیز دو گزینه وجود دارد: روکش های سرامیکی شیشه ای با فیلر، که شامل روکش هایی می شوند که با لیتیوم دی سیلیکات lithium disilicate و لوسیت leucite تقویت شده اند. (لیتیوم دی سیلیکات از نظر زیبایی فوق العاده است و از استحکام بالایی برخوردار است و به صورت سنتی می تواند با چسب چسبانده شود یا با روش باندینگ در جای خود ثابت شود. لوسیت کریستال های معدنی که از تکتوسیلیکات های پتاسیم و آلومینیوم تشکیل شده است که با پرسلاین ترکیب شده است تا موجب بالا رفتن استحکام آن و بتواند در برابر انبساط گرمایی دوام بیاورد. سرامیک های فاقد شیشه، از جمله روکش های زیرکونیا.

روکش های سرامیکی شیشه ای و روکش های سرامیکی فاقد شیشه

این نوع روکش ها زیباترین روکش های موجود هستند.

مزایا

• زیبایی– روکش های سرامیکی شیشه ای از جمله لیتیوم دی سیلیکات هیچ فلزی ندارند بنابراین بسیار زیبا هستند. هیچ بخش فلزی وجود ندارد، بنابراین از نظر زیبایی بهتر از روکش هایی هستند که در ساخت آنها فلز استفاده می شود.
• استحکام– سرامیک های شیشه ای نیز بسیار محکم هستند، بنابراین می توانند نازک تر از روکش های پرسلاین بر پایه فلز ساخته شوند.
• بی خطرتر برای دندان ها– از آنجا که این روکش ها می توانند نازک تر ساخته شوند، به معنای کاهش حجم اندکی از مینای دندان و آسیب بیشتر به دندان است.
• استحکام بیشتر– برای افزایش استحکام روکش های سرامیکی، این روکش ها می توانند به جای چسبانده شدن به دندان ها به آنها باند شوند. چسباندن روکش با چسب به دندان مانند قرار دادن دو تکه شیشه روی یکدیگر با وجود آب بین آنها است. تکه های شیشه بسیار محکم هستند و جدا کردن آنها از یکدیگر بسیار دشوار است، اما به یکدیگر باند نشده اند. باند شدن به یک دندان بیشتر شبیه استفاده از یک چسب قوی برای نگه داشتن دو تکه کنار یکدیگر است. این پیوند و اتصال خیلی قوی تر است. ترکیب مواد قوی تر و افزایش استحکام باند به این معناست که روکش های سرامیکی از روکش های PFM محکم تر هستند.

معایب

• باندینگ برای دندانپزشک دشوارتر است، بنابراین زمان و تلاش بیشتری نیاز دارد.
• هزینه یکی از معایب روکش های سرامیکی است. هزینه های لابراتوار آنها برای دندانپزشک بالاتر از هزینه روکش های PFM است، بنابراین، هزینه آنها برای بیمار بیشتر خواهد بود. زمان اضافی مورد نیاز برای باندینگ روکش های سرامیکی نیز می تواند به هزینه آنها بیفزاید.

روکش های سرامیکی فاقد شیشه

روکش های سرامیکی فاقد شیشه مانند روکش های زیرکونیا، گزینه دیگری ارائه می دهند و چندین مزایا و معایب منحصر بفرد دارد. مانند روکش های سرامیکی شیشه ای، روکش های فاقد شیشه هیچ فلزی ندارند.

مزایا

• بیشترین استحکام– روکش های سرامیکی فاقد شیشه بواسطه استحکام قابل مقایسه آنها گزینه مناسبی برای دندان های عقب هستند.
• گزینه های اتصال– روکش های فاقد شیشه می توانند مانند روکش های سرامیکی شیشه ای، به دندان ها چسبانده یا باند شوند.

معایب

• زیبایی کمتر از روکش های سرامیکی شیشه ای– گرچه روکش های سرامیکی شیشه ای محکم تر هستند، اما این نوع روکش ها به اندازه روکش های سرامیکی شیشه ای زیبا نیستند.
• تناسب– روکش های فاقد شیشه به خاطر نحوه ساخت آنها به اندازه روکش های سرامیکی شیشه ای یا PFM روی دندان ها تناسب ندارند. با این حال، این تناسب در عملکرد روکش اختلال ایجاد نمی کند.