در این نوشته می خوانید:
جراحی قطع ریشه دندان یا اپیکواکتومی چیست؟
هنگامی که دندانپزشک اپیکواِکتومی را به شما توصیه می‌کند به این معنی است که عصب کشی و درمان معمول ریشه نمی‌تواند دندان شما را نجات دهد.
اپیکواِکتومی چیست؟
اپیکواِکتومی یک عمل جراحی کوچک است که در آن نوک ریشه دندان قطع و برداشته میشود. اپیکو (apico) معادل اپکس به معنی نوک ریشه دندان و اِکتومی (ectomy) به معنی برداشتن می باشد و اپیکواکتومی به معنی برداشتن نوک ریشه دندان است. اپیکواِکتومی معمولاً توسط اندودنتیست انجام میشود. اندودنتیست متخصصی است که آموزش ویژه در زمینه درمان پالپ و ریشه دندان دیده است.
در چه شرایطی عصب کشی انجام میشود؟
بخش مرکزی دندان که حاوی رگهای خونی و عصبی می‌باشد پالپ نام دارد. پالپ بافتهای زنده داشته و دندان را زنده نگه می‌دارد. سیستم ریشه دندان از محفظه پالپ انشعاب پیدا می‌کند. درمان اندودنسی که معمولاً به عنوان عصب کشی شناخته میشود، زمانی صورت می‌گیرد که پالپ دچار التهاب یا عفونت میشود. این اتفاق به دلایل مختلف ممکن است رخ بدهد از جمله پوسیدگی عمیق دندان، درمان‌های دندانپزشکی مکرر در یک دندان (مثلاً تعویض پرشدگی) یا صدماتی که به دندان وارد میشود از جمله ترک‌های عمیق یا شکستگی دندان. در صورتی که پالپ به شدت صدمه دیده و بمیرد، محفظه پالپ و مجرای ریشه دچار عفونت می‌شوند. این عفونت در نهایت به استخوان پیرامون دندان و بافتهای دیگر گسترش پیدا می‌کند. اندودنتیست با استفاده از عکس‌های پرتوی ایکس یا گاهی اوقات اسکن‌های کامپیوتری که تصویر سه بعدی ایجاد می‌کنند، مجرای ریشه دندان را معاینه و بررسی می‌کند تا شدت و موقعیت دقیق بیماری را تشخیص داده و درمان را شروع کند.
در چه شرایطی اپیکواِکتومی انجام شود؟
در فرایند عصب کشی مراحل مختلفی انجام میشود اما ممکن است دندان عصب کشی شده مجدداً دچار عفونت شود. دلایل عفونت مجدد ممکن است پوسیدگی دوباره دندان، عدم شناسایی و درمان یکی از انشعابات فرعی مجرای ریشه و گاهی اوقات کلسیتی شدن ( باریک و سخت شدن) مجرای ریشه باشد. کلسیتی شدن واکنش دندان به ضربه و تروما و یا فرآیند پیری می‌باشد که باعث انسداد مجاری ریشه میشود. این رخداد اجازه نمی‌دهد طی درمان ریشه معمولی مجرای ریشه کامل تمیز میشود.
گاهی اوقات هم ممکن است از ابتدا عصب کشی معمولی امکان پذیر نباشد و یا حتی دندان را به خطر بیندازد. مثلاً دسترسی به مجرای ریشه دندانی روکش شده که پست و کور دارد، ممکن است مستلزم جدا کردن و دور انداختن تمامی ترمیم باشد که این کار می‌تواند ساختار دندان را تضعیف نماید. در چنین مواردی گزینه بهتر درمان عفونت نوک ریشه دندان با اپیکواِکتومی می‌باشد.
تفاوت عصب کشی با اپیکواِکتومی چیست؟
در عصب کشی معمولی با استفاده از دریل دندانپزشکی سوراخ کوچکی در دندان ایجاد میشود تا دندانپزشک به محفظه پالپ دسترسی پیدا کند. این سوراخ در دندانهای عقبی در سطح جونده و در دندان‌هایی جلوئی در پشت دندان ایجاد میشود. سپس بافتهای عفونی یا ملتهب از پالپ و مجرای ریشه تخلیه می‌شوند. این محفظه کاملاً ضدعفونی و شکل دهی میشود. برای این کار از ابزارهایی به نام فایل استفاده میشود. سپس محفظه پالپ با مواد مخصوصی پرشده و مهر و موم میشود. در آخر روکش بر روی دندان قرار می‌گیرد تا راه نفوذ باکتری‌ها و ذرات غذا به داخل دندان بسته شود و از دندان در مقابل آسیب دیدگی مجدد و فشار بایت محافظت شود.
در اپیکواِکتومی برخلاف عصب کشی، جراحی از طریق لثه انجام شده و نیازی به سوراخ کردن تاج دندان نیست. ابتدا ناحیه تحت درمان کاملاً بی حس میشود. سپس برش کوچکی در بافت لثه در مجاورت ریشه دندان ایجاد میشود تا از این طریق دسترسی مستقیم به نوک ریشه دندان فراهم شود. از این طریق می‌توان بافتهای عفونی یا ملتهب اطراف نوک ریشه همراه با چند میلی‌متر از خود نوک ریشه دندان را بریده و تخلیه نمود. سپس با اندکی مواد پر کننده، نوک ریشه دندان پر شده و مجرای ریشه مهر و موم میشود تا از عفونت مجدد جلوگیری شود. سپس بافت لثه با بخیه بسته میشود. باید دقت شود حتماً لثه به طور کامل بسته و التیام پیدا کند.
در صورت لزوم ممکن است از پیوند استخوان یا تکنیک‌های دیگر برای کمک به رشد استخوان و پر کردن مجدد نواحی اطراف نوک ریشه استفاده شود. بخصوص در صورتی که عفونت زیاد بوده و حفره بزرگی ایجاد کرده باشد از این روش استفاده میشود. به مرور زمان در صورتی که مجدداً عفونت اتفاق نیفتد، بافت‌ها فرصت التیام یافته و این ناحیه دوباره سلامت و عملکرد خود را بازمی‌یابد.
امروزه از تکنولوژی های جدید و پیشگامانه ای مانند فیبر نوری، جراحی میکروسکوپی و ابزارهای اولتراسونیک برای کمک به هر چه بهتر شدن درمان استفاده میشود. این تکنولوژی‌های پیشرفته کار درمان را بسیار دقیق‌تر ، سریع‌تر و راحت‌تر کرده است.
