در این نوشته می خوانید:
تحلیل استخوان یا انشعاب ریشه های دندان
دندان بسیار پیچیده تر از آن چیزی است که بتوان از داخل دهان آن را به طور کامل دید. دندان ها نیز مانند هر عضو دیگری رشد می کنند تا اینکه به یک دندان بالغ تبدیل شوند. در زیر تاج دندان که با چشم قابل مشاهده است، ریشه های دندان قرار دارند که درون استخوان فک قرار گرفته اند و لثه ها آنها را در برابر باکتری ها و عفونت محافظت می کنند. دندان هایی که چندین ریشه دارند مانند یک چنگال رشد می کنند و هر یک از این ریشه ها مسیری جدا درون استخوان فک پیدا می کنند. محل انشعاب این ریشه ها فورکیشن نامیده می شود. معمولاً دندان های مولر و پرمولر فک پایین دو فورکیشن دارند، در حالی که دندان های مولر فک بالا معمولاً ۳ فورکیشن دارند. معمولاً وجود فورکیشن پاکسازی و حفظ سلامت دندان را با مشکل مواجه می سازد. در صورتی که لثه از روی دندان کنار برود دندان بدون پوشش باقی می ماند و مستعد ابتلا به بیماری ها خواهد شد، مخصوصاً در قسمت های فورکیشن دندان ها.
همه چیز با بیماری پریودنتال (لثه) آغاز می شود، که منشاء آن نیز تجمع پلاک های باکتریایی روی سطح دندان ها در نتیجه عدم مسواک زدن و کشیدن نخ دندان درست است. عفونت موجب بروز التهاب بافت لثه اطراف دندان می شود که به مرور زمان موجب تضعیف آن خواهد شد و به تدریج اتصال آن با دندان کاهش خواهد یافت، که در نهایت می تواند موجب کنار رفتن لثه از روی دندان و بدون پوشش ماندن ریشه دندان شود. این مشکل در نهایت منجر به تحلیل استخوان خواهد شد، مخصوصاً در قسمت فورکیشن دندان. دندانپزشک با کمک تصویر رادیوگرافی با اشعه ایکس و نیز معاینه دستی با ابزاری به نام پروب پریودنتال، می تواند وجود هر گونه تحلیل استخوان و نیز عمق آن را مشخص نماید.
حمله باکتری به فورکیشن شامل سه مرحله می شود. در مرحله اول، حملات در قالب فرو رفتگی های اندک مشاهده می شوند؛ در مرحله دوم، این فرو رفتگی ها به دو میلی متر یا بیشتر می رسند. در مرحله سوم، تحلیل استخوان فک از زیر فورکیشن آغاز شده و رو به همه جوانب گسترش می یابد. در این مرحله بیمار در معرض خطر از دست رفتن دندان قرار دارد بنابراین دندانپزشک باید فوراً اقدام کند. به این معنا که ابتدا باید پلاک های انباشته شده و نیز جرم روی سطح دندان ها، از جمله ریشه ها برداشته شوند تا عفونت متوقف شود و اجازه دهد لثه ها بهبود پیدا کنند. پاکسازی ریشه دندان ها تحت عنوان جرمگیری و تسطیح سطح ریشه شناخته می شود. دسترسی به این مناطق دشوار خواهد بود، مخصوصاً نزدیک فورکیشن. به همین دلیل برای این قسمت ها ابزارهای مخصوصی به نام اسکیلر scalers و کورت curettes استفاده می شود.
علاوه بر اینها می توان از دستگاه جرمگیر آلتراسونیک استفاده کرد که برای شکستن و شستن پلاک ها و جرم های دندان از ارتعاشات با فرکانس بالا همراه با آب استفاده می کند. سپس داروهای آنتی میکروبیال یا آنتی بیوتیک روی آن اعمال می شود تا منطقه به طور کامل ضد عفونی شود و رشد باکتری ها متوقف شود و بافت های عفونی بهبود پیدا کنند. با متوقف شدن و از بین رفتن عفونت و التهاب، دندانپزشک می تواند تحلیل استخوان پیرامون فورکیشتن را مورد توجه قرار دهد. در صورت بروز آسیب های شدید ممکن است نیاز باشد با کمک پیوند استخوان و بافت لثه به روند بهبود آن کمک شود. این فرایند شامل فرایند جراحی می شود که به رشد مجدد بافت لثه کمک می کند و از این طریق برای پاکسازی و حفظ سلامت دندان بهتر می توان به بخش های مختلف آن دسترسی داشت.
دیگر عوامل موثر در تحلیل استخوان فک
آسیب و ضربه به دندان
زمانی که به دندان ضربه وارد می شود یا شکسته می شود و آسیب وارده به آن آنقدر شدید است که هیچ سطح جونده ای زیر خط لثه باقی نمی ماند، دیگر استخوان اطراف آن برای رشد و تقویت، تحریک نخواهد شد و باعث می شود استخوان فک به تدریج تحلیل برود.
مشکلات مربوط به ناصاف بودن دندان ها
ناصاف بودن برخی دندان ها، یا حتی از دست رفتن آنها باعث می شود دندان های مقابل آنها تحت هیچ فشاری قرار نگیرند و همچنان به رشد خود ادامه دهند و باعث تخریب استخوان زیر آنها شود. مشکلاتی مانند اختلالات فکی- گیجگاهی، ساییدگی و پوسیدگی طبیعی دندان ها و عدم درمان مشکلات دهان و دندان موجب بروز فشارهای فیزیکی غیر طبیعی می شود که در توانایی درست جویدن و خرد کردن دندان ها اختلال ایجاد می کند. به مرور زمان، در مناطقی که دیگر نیروی محرکی وجود ندارد تخریب استخوان اتفاق می افتد.
استئومیلیت یا التهاب موضعی و مخرب استخوان
استئومیلیت نوعی عفونت باکتریایی استخوان و مغز استخوان فک است. عفونت موجب التهاب می شود، که می تواند منجر به کاهش خونرسانی به استخوان شود. درمانی که برای استئومیلیت پیشنهاد می شود مصرف آنتی بیوتیک و برداشت استخوان عفونی است. ممکن است پس از مدتی فرایند پیوند استخوان نیاز باشد تا عملکرد و استخوانی که طی فرایند برداشت استخوان برداشته شده است احیاء شود.
تومورها
تومورهای خوش خیم ناحیه صورت، هر چند به طور کلی تهدید کننده نیستند، اما ممکن است بزرگ شوند و نیاز باشد همراه با بخشی از استخوان فک خارج شوند. تومورهای بدخیم دهان اغلب درون کل استخوان فک پخش می شوند و برای درمان آنها نیاز است بخش بزرگتری از فک برداشته شود. در هر دو صورت، نیاز است جراحی پیوند استخوان انجام شود با این حال پیوند استخوان در بیمارانی که تومور بدخیم دارند معمولاً چالش برانگیزتر است زیرا قسمت بیشتری از استخوان فک آنها برداشته شده است.
نقایص مادرزادی
برخی شرایط یا سندروم ها تحت عنوان نقایص مادرزادی می توانند با از دست رفتن بخشی از دندان، استخوان صورت، فک یا جمجمه همراه باشند. این مشکلات نیز نیازمند پیوند استخوان هستند تا زیبایی ظاهری و عملکرد صحیح فک احیاء شود.
جلوگیری از تحلیل استخوان فک
بهترین راهکار برای پیشگیری از تحلیل استخوان فک انجام درست کارهای بهداشتی دهان و دندان ها، و نیز مراجعه منظم به دندانپزشک است تا با پاکسازی تخصصی دندان ها مانع پیشرفت مشکلات آنها شود. علاوه بر مشکلات دندان ها، با مشاهده نخستین علائم بیماری در لثه ها- تورم، قرمزی، خونریزی- هر چه زودتر به دندانپزشک مراجعه نمایید. هر چه مشکلات زودتر شناسایی شوند درمان های آنها ساده تر و موفقیت آمیزتر خواهند بود.
