مضرات دندان قروچه برای دندان ها

براکسیسم یا دندان قروچه چیست؟

براکسیسم یا دندان قروچه همان ساییدن و فشردن شدید دندان های روی یکدیگر است که بخشی از حرکات عادی جویدن نیست. این عمل می تواند موجب ساییدگی شدید سطح دندان ها شود و ممکن است آسیب دائمی به دندان ها و مفاصل فک وارد کند.

دندان قروچه شدید از جمله حرکات عادی و سالم فک ها نیست. در برخی از کودکان و افراد بزرگسال، ساییدن و فشردن دندان ها روی یکدیگر ممکن است در طول روز یا شب اتفاق بیفتد. افراد اغلب هیچ کنترل آگاهانه ای روی این حرکات ندارند، مخصوصاً وقتی در طول شب رخ می دهد.

علل بروز براکسیسم

عواملی که منجر به بروز دندان قروچه می شوند هنوز تحت بررسی هستند. تصور می شود ترکیبی از عوامل فیزیکی و روانی با آن ارتباط داشته باشند:

• استرس جسمی مانند بیماری، کمبودهای تغذیه ای یا کم آب شدن بدن، مخصوصاً در کودکان
• استرس روانی، اضطراب و تنش
• آناتومی غیر عادی دندان ها یا فک ها (شامل “لکه های بلند” روی پر شدگی های دندان ها) که می تواند باعث بروز اکلوژن (یا بایت) نادرست و بروز رفتار براکسیسم شود.

دندان قروچه چه علائم و نشانه هایی دارد؟

آنها بر اساس ماهیت، تعداد دفعات، طول مدت، و شدتی که دندان های روی یکدیگر فشرده یا ساییده می شوند متفاوت خواهند بود. علائم و نشانه های دندان قروچه عبارتند از:

فشردن شدید دندان ها در طول خواب روی یکدیگر

این شایع ترین علامت براکسیسم است. اکثر افراد اصلاً آگاه نیستند که دندان های خود را روی یکدیگر فشار می دهند و می سایند زیرا این کار اغلب در طول خواب انجام می شود. علاوه بر این، ممکن است افراد در طول این عادت را حین تمرکز کردن داشته باشند بدون آنکه حتی متوجه شوند.

صاف شدن، ساییده شدن، و لب پر شدن دندان ها

هنگام ساییدن و فشردن دندان ها روی یکدیگر، به طور کلی این دندان ها هستند که متحمل مشهودترین آسیب ها می شوند. چرخاندن مرتب زبان اطراف دندان ها به شناخت هر گونه تغییرات ناخواسته ای داخل دهان کمک خواهد کرد. نازک شدن عمومی و کلی مینای دندان ها نیز باید توسط دندانپزشک بررسی شود.

حساسیت کلی دندان ها

بیش از نیمی از افرادی که دندان های خود را روی یکدیگر فشار می دهند و می سایند، از حساسیت کلی دندان ها رنج می برند که الزاماً مختص یک دندان یا یک ناحیه نیست. واکنش ها به دما و گاز زدن می توانند هم در دندان ها و هم در لثه ها احساس شوند.

درد و تحریک پذیری فک

گرچه اکثر آسیب ها به دندان ها وارد می شوند، اما اغلب درد قابل توجهی در ناحیه فک (مفصل فکی گیجگاهی یا TMJ) و عضلات پیرامون آن وجود دارد. به دلیل فشار قابل توجهی که قادر است از طریق مفصل فکی گیجگاهی وارد شود، این امکان وجود دارد که موجب کشش عضلات شود و باعث شود احساس تحریک پذیری در آنها باقی بماند.

درد سر، گردن، صورت، و گوش

بسیاری از عضلات، الیاف ها و تاندون ها در ناحیه فک، گردن، و سر با یکدیگر ارتباط تنگاتنگی دارند، و هنگام دندان قروچه فشار شدیدی از طریق مفصل فکی گیجگاهی به آنها وارد می شود. کاملاً عادی است که هر یک از اینها درد داشته باشند که ارتباط مستقیم با دندان قروچه دارد، اما همیشه مشهود نیست.

بافت های دهان و گونه آسیب دیده

وقتی به بافت های نرم داخل دهان (زبان، گونه ها و لثه ها) آسیب وارد می شود اغلب به صورت آگاهانه انجام می شود، مثلاً یک سوختگی یا جویدن یک جسم خارجی، زیرا موجب بروز درد شدیدی می شود. هنگام دندان قروچه گونه ها یا زبان عموماً بیشترین آسیب را می بینند. حین خواب، معمولاً سر به یکی از طرفین است و گونه ها و زبان در حالت استراحت هستند و بین دندان ها قرار می گیرند، هنگامی که دندان ها به یکدیگر فشرده می شوند، آسیب قابل توجهی می تواند وارد شود.

چرا دندان قروچه آسیب زننده است؟

در برخی موارد، دندان قروچه مزمن می تواند منجر به شکستگی، آسیب به اعصاب دندان ها و فک، آسیب به الیاف لیگامان و استخوان شود که باعث خواهند شد دندان ها لق شوند. دندان قروچه به تدریج باعث خواهد شد دندان ها ساییده شوند و احتمالاً به سطح لثه ها برسند.

دندان قروچه شدید نه تنها می تواند به دندان ها آسیب وارد کند، بلکه می تواند تأثیر دائمی روی فک داشته باشد، باعث ساییدگی مفصل فک شود و احتمالاً منجر به از دست رفتن شنوایی شود.

علاوه بر اینها، ممکن است آسیب وارد شده به دندان ها آنقدر شدید باشد که پوشش پالپ دندان ها از بین برود و آنها در معرض محیط دهان قرار بگیرند و باعث شود دندان های نسبت به کوچکترین تغییر دمایی حساس شوند. در نتیجه ممکن است لازم باشد دندان ها عصب کشی شوند و روی آنها روکش قرار بگیرد.

در هر صورت اگر دندان قروچه درمان نشود حتی ترمیم های دندانی نیز آسیب خواهند دید و لازم خواهد بود به طور منظم تعویض شوند.

برای متوقف کردن براکسیسم چه باید کرد؟

گاهگاهی استفاده از یک محافظ دندان که به صورت سفارشی (و معمولاً از پلاستیک) ساخته می شود و روی دندان های بالا و پایین قرار می گیرد، می تواند کمک زیادی به محافظت از دندان ها کند.

این ابزار که شب ها استفاده می شود، از هر گونه تماس بین دندان ها جلوگیری می کند، بعلاوه، مانند ضربه گیر عمل می کند در نتیجه از مقدار فشاری که قادر است به دندان ها وارد شود می کاهد.

استرس نقش اصلی را در بروز عادت دندان قروچه ایفا می کند. پرداختن به علل استرس حیاتی است و شرکت در جلسات مشاوره و شروع برنامه های ورزشی ممکن است مفید باشند. با مشورت کردن با یک پزشک توصیه می شود زیرا استرس می تواند منجر به بروز شرایط پزشکی شود که نیاز به درمان دارند.

نکاتی برای پیشگیری از دندان قروچه

• به حداقل رساندن مصرف غذاها و نوشیدنی هایی که حاوی کافئین هستند، مانند نوشابه، شکلات، و قهوه.
• پرهیز از مصرف الکل. به نظر می رسد دندان قروچه پس از مصرف الکل تشدید شود.
• پرهیز از جویدن هر چیزی که غذا نیست، از جمله جویدن آدامس، مداد، ناخن، و غیره. اینها اجازه می دهد عضلات فک بیشتر به دندان قروچه عادت کنند و باعث شود شما به ساییدن و فشردن دندان های خود روی یکدیگر تمایل بیشتری داشته باشید.
• نسبت به آنچه دندان های شما انجام می دهند هشیارتر باشید، مخصوصاً وقتی تمرکز می کنید. اگر متوجه شدید که در طول روز دندان قروچه دارید، نوک زبان خود را بین دندان های خود قرار دهید. این کار عضلات فک شما را تمرین می دهد تا شل شوند و از بروز دندان قروچه ناآگاهانه پیشگیری کنید.
• شب ها قبل از رفتن به رختخواب، با گذاشتن یک دستمال گرم یا کیسه آب گرم روی عضلات فک خود، آنها را شل کنید.

مراجعه به یک متخصص

اگر درد و آسیب بوجود آمده شدید و مزمن باشد، و درمان پیشگیرانه (محافظ دندان) برای کاهش علائم و احیاء عملکرد فک مؤثر نبوده است، ممکن است دندانپزشک شما را برای معاینات و درمان های دقیق تر به یک متخصص ارجاع دهد.